ქუთაისის ავტოქარხანა და მისი ისტორია

ბევრმა იცის ქუთაისის ავტოქარხანა და მისი "შინმოუსვლელი" სატვირთოს ამბავი, საბჭოთა კავშირის დროს ასეთი ხუმრობაც კი დადიოდა – "Страшнее тигра или рыси автомобиль из Кутаиси". მაგრამ ეს თემიდან გადახვევაა, ამ სტატიაში საუბარი იქნება საქართველოში არსებულ ერთ–ერთ უმსხვილეს საწარმოზე, ქუთაისის ავტოქარხანზე, რომელიც არა მარტო სამოქალაქო, არამედ სამხედრო ტექნიკის შექმნაზეც პროფილირდებოდა.

ქუთაისის ავტომექანიკური ქარხანა ერთ–ერთი უძველესი საწარმოო სიმძლავრეა კავკასის რეგიონში. იგი დაარსდა საბჭოთა კავშირის თავდაცვის სახელმწიფო კომიტეტის 1945 წლის დადგენილებით და ეწოდა ქუთაისის საავტომობილო ქარხანა.

ქუთაისის ავტოქარხანის მშენებლობა 40–იანი წლების ბოლოს დაიწყო. მომავალი მანქანის პროტოტიპად აღებული იქნა მოსკოვის სტალინის სახელობის ქარხნის (ЗИС) სატვირთო. 1951 წლის 18 აგვისტოს ქარხნის კონვეერიდან პირველი ქართული ავტომანქანა, КАЗ-150 ჩამოვიდა - სწორედ ამ თარიღიდან იწყება ორჯონიკიძის სახელობის ქუთაისის ავტოქარხნის ბიოგრაფია. არსებობის მანძილზე ქარხანამ გამოუშვა ავტომობილის 8 და მისაბმელის 3 მოდელი.
2006 წელს ქარხნის ძირითადი ნაწილი გაერთიანდა საქართველოს ინდუსტრიულ ჯგუფში შპს "ქუთაისის ავტომექანიკური ქარხნის" სახელწოდებით და ხანგრძლივი უმოქმედობის შემდეგ განაახლა ფუნქციონირება როგორც მრავალპროფილურმა საწარმოომ..

ЗИС–ის ქართული ძმა

დასაწყისში თავისი არსით КАЗ არა საავტომობილო ქარხანა, არამედ ავტოამწყობი საწარმოო იყო. ЗИС–იდან მოსული მაკომპლექტებლებით აქ მხოლოდ ბორტიანი მანქანები ეწყობოდა, მოგვიანებით მოხდა КАЗ–ის პროფილის შეცვლა და აქ თვითდამცლელები და უნაგირა გამწეების გამოშვება დაიწყეს, რომლებსაც თვითონ მოსკოვის ქარხანა ცოტას აწყობდა.

თვითდამცლელი КАЗ-585Б

ცემენტმზიდი КАЗ-601

3,5 ტონა ტვირთამწეობის თვითდამცლელის КАЗ-585Б–ეს და უნაგირა გამწევის КАЗ-120Т–ეს წარმოება 1952 წელს დაიწყო. არცერთი ამ ორიდან მათი დედაქალაქური პროტოტიპის ზუსტ ასლს არ წარმოადგენდა. თვითდამცლელი სწორბორტებიანი, გამარტივებული პლატფორმით გამოირჩეოდა, ხოლო უნაგირა გამწე – დამატებითი ავზებით, ძრავის გაძლიერებული ვენტილიაციით და მაღალმთიან პირობებში საექსპულატაციო რამოდენიმე სხვა "წვრილმანით". მოგვიანებით უნაგირა КАЗ-120Т–სთვის, ქუთაისში სპეციალური ნახევრადმისაბმელი–ბამბამზიდების, КАЗ-716–ების წარმოება აითვისეს.

ბუნებრივია, რომ გეგმიურ–გამანაწილებელი სისტემის პირობებში ქარხანას ნაწარმის გასაღების პრობლემა არ ჰქონდა. დაფინანსება დაუგვიანებლად და ზუსტად ხორციელდებოდა, ამიტომაც ქარხანაში საკუთარი საკონსტრუქციო ბიუროს შექმნა ლოგიკური ნაბიჯი იყო. საკონსტრუქციო ბიურომ მოქმედება 50–იანი წლების შუა პერიოდში დაიწყო. 1956 წელს ქარხანამ, საკუთარი კონსტრუქციის სამმხრიანი თვითდამცლელის КАЗ-600 წარმოება დაიწყო.  თვითდამცლელის პარალელურად ქარხანაში ცემენტმზიდი КАЗ-601–ის წარმოებაც იქნა ათვისებული. იდეაში ცემენტმზიდი იგივე თვითამცლელი იყო, უბრალოდ ოთხკუთხედი ძარის ნაცვლად მასზე ცისტერნის მაგვარი დანაშენი ეყენა, რომელიც აწევით იცლებოდა. მომავალში ამ მანქანებში ბევრი წვრილმანი ცვლილება შედიოდა, რაც თავის მხრივ ინდექსებში პოლუობდა სახვას, მაგრამ დაწვრილებით ამაზე გაჩერება არ ღირს. ავღნიშნავ რომ ამ ტიპის თვითდამცლელის წარმოება ქარხანაში 1965 წლამდე გრძელდებოდა. სწორედ მაშინ დასრულდა კაპოტიანი КАЗ–ების ეპოქა და დაიწყო ქარხნის განვითარების ხარისხობრივად ახალი საფეხური.

თვითდამცლელის КАЗ-600

უნაგირა გამწე КАЗ-120Т

უკაპოტო ერის დასაწყისი

50–იანი წლების დასასრულს ქუთაისის ავტოქარხნის კონსტრუქტორებმა შემოქმედებითი ინიციატივა გამოიჩინეს და საექსპერიმენტო თანრიგით შექმნეს 5 ტონიანი სატვირთო. ახალი მანქანის გათანწყობისთვის შერჩეული იქნა ძრავაზე დადგმული კაბინა. ამგვარი სქემა იმ დროს საკმაოდ დიდი პოპულარობით სარგებლოდა – ის მანქანის მთელი ფართობის მაქსიმალურად გამოყენების საშუალებას იძლეოდა, ამცირებდა მის და საბურავების ბაზის სიგრძეს, აუმჯობესებდა მძღოლის ხედვის არეს და მანქანის მანევრულობას. სწორედ ეს მახასიათებლები ესადაგებოდა მანქანას, რომლის ექსპულატირებაც მთის პირობებში იგეგმებოდა.

ქარხნის პერსონალის ენთუზიაზმის წაყლობუთ, სატვირთოს ექსპერიმენტალური ნიმუში მოკლე დროში იქნა აწყობილი და 1958 წლის დასაწყისისთვის მანქანა წინასწარი გამოცდებისთვის მზად იყო. ავტომანქანამ კავკასიის გზებზე რამდენიმე ათეული ათასი კილომეტრი გაიარა და დაამტკიცა გათანწყობის სისწორე. რეალობაში მანქანაში ახალი მხოლოდ გათანწყობა იყო, ხოლო ძრავა და ტრანსმისია სერიული სატვირთოსგან, ЗИЛ-164–ისგან იქნა აღებული.

ბორტებიანი КАЗ-605

КАЗ-605/606–ის კაბინა

უნაგირა გამწე КАЗ-606

უნაგირა გამწე КАЗ-606–ის ზომები

რადგანაც იმ დროს ახალი გათანწყობის მანქანის შექმნის გამოცდილება არ არსებობსა ქუთაისი ახალი მანქანის გარეგანი იერი საკმაოდ თავისებური გამოვიდა. კონსტრუქტორთა შემოქმედებითი ინიციატივა დადებითად შეაფასა საქართველოს ეროვნულ კომისართა საბჭომ, რის შემდეგაც სსრკ–ს სახელმწიფო გეგმამ ქუთაისის ქარხანას მაშინ ჯერ კიდევ პერსპექტიული ЗИЛ-130–ის კვანძებისა და აგრეგატების ბაზაზე ხუთტონიანი სატვირთო ავტომანქანის და მასთან უნიფიცირებული უნაგირა გამწის შესაქმნელად ტექნიკური დავალება მისცა. 1958 წლის ბოლოსთვის დამზადებულმა პირველმა ორმა ნიმუშმა შემდეგი ინდექსები მიიღეს: КАЗ-605 –ბორტებიანისთვის და КАЗ–606 – უნაგირა გამწესთვის. სხვათაშორის სწორედ ამ მანქანებს ეწოდათ პირველად "კოლხიდა" (Колхида).

უნაგირა გამწე КАЗ-606 სხვადასხვა ვარიანტის მისაბმელებით

თავდაპირველად საბაზისო მანქანად ბორტებიანი КАЗ-605 ითვლებოდა, რომელსაც ხუთი ტონა ტვირთამწეობა გააჩნდა. КАЗ-605–ის სატვირთო პლატფორმას ხის იატაკი და რკინის ბორტები ჰქონდა. უნაგირა გამწე მოდელი საბაზისო მანქანისგან უნაგირა–ჩასაბმელი მექანიზმის არსებობით და 2700 მილიმეტრამდე დამოკლებული ბაზით განსხვავდებოდა. 1959 წლის თებრვალ–მარტში ეს ორი საცდელი მანქანა გამოტანილი იქნა მოსკოვში, "ВДНХ СССР"–ის ტერიტორიაზე გამართულ გამოფენა "Машиностроение"–ზე.
მაგრამ ჯერ კიდევ სერიული წარმოების დაწყებამდე "კოლხიდას" სამოდელო რგიში დიდი ცვლილებები მოხდა. საავტომობილო წარმოების სამინისტროს ბრძანების თანახმად წარმოებაში პრიორიტეტი არა საბაზისო მოდელს, არამედ უნაგირა გამწეს მიენიჭა. და ეს არ იყო შემთხვევითი – მაქსიმალურ ეკონომიკურ ეფექტს სწორედ ავტომატარებლებისგან მოელოდნენ. სწორედ ამ მომენტიდან ძირითად მოდელად უნაგირა გამწე КАЗ–606 იქცა, ხოლო ბორტებიანი КАЗ–605–ის წარმოება ხელსაყრელი მომენატმდე იქნა გადადებული, რომელიც სხვათაშორის არასოდეს არ დადგა. КАЗ–606–ის სერიული წარმოების მომზადებისას, მისი კაბინა კოსმეტიკურად შეიცვალა. უნაგირა გამწე КАЗ–606 "კოხლიდა" მხოლოდ რამდენიმე "პლასტიკური ოპერაციის" შემდეგ, 1961 წლის მეორე ნახევარში, იქნა ჩაშვებული სერიულ წარმოებაში.
სერიაში ჩაშვებისთანავე მანქანის პირველი პარტიების მიღება დაიწყეს ავტოსატრანსპორტო სამსახურებმა, სადაც მათ ეგრევე საქალაქთშორისო გადაზიდვების მომსახურებაზე აყენებდნენ. იმ დროისათვის "კოლხიდა" საკმაოდ თანამედროვე მანქანა იყო: მოსახერხებელი და საძინებლით აღჭურვილი კაბინა, ძრავის ღილაკიანი დამქოქი, სიჩქარეთა გადამრთველი, რულის კოლონაზე განთავსებული მძღოლის გამაგრილებელი ვენტილატორი, სტანდარტული ნისლსაწინააღმდეგო შუქები. ყველაფერი ეს ერთად აღებული ქმნიდა იმ დროის საბჭოთა კავშირის ავტომშენებლებისთვის მიუღწეველ სრულყოფილებას და შორეული რეისისთვის საჭირო კომფორტს.
მაგრამ ამასთან ერთად მანქანა აწყობის დაბალი ხარისხით გამოირჩეოდა, რაც ექსპულატაციაში ბერვ საზრუნავს წარმოშობდა. დაბალი იყო მაქსიმალური სიჩქარე – 65კმ/სთ, ამასთან მანქანა 100 კილომეტრზე მიახლოებით 50 ლიტრას წვავდა, არ უვარგოდა მართვა და გამავლობა. სწორედ ამიტომ "კოლხიდამ" მალევე მიიღო ზედმეტსახელები – "Катька", "Жаба", "Цирковая лошадь". მაგრამ მოსახერხებელი და ფართო კაბინის გამო მძღოლებს ის უვარდათ.
1962 წლიდან ქუთაისის ავტოქარხანის კონვეერიდან ჩამოვიდა უნაგირა გამწის განახლებული მოდელი КАЗ-606А. ავტომანქანაზე დაყენებული იქნა მოდერნიზირებული ძრავა КАЗ-606А (ЗиЛ-157КЯ). 1963 წელს დამზადდა მოდერნიზირებული უნაგირა გამწე КАЗ-608. გარეგნულად ახალი გამწე დიდად არ განსხვავდებოდა КАЗ–606А–სგან, მაგრამ მასზე როგორც იქნა დაყენდა უფრო თანამედროვე აგრეგატები, კერძოდ 150 ცხენისძალიან ძრავა КАЗ-608 (ЗиЛ-130Я5). ახალ მოდელში ტექნიკური მომსახურების გასაადვილებლად კაბინა 45 გრადუსიანი კუთხით წინ იხდებოდა.

უნაგირა გამწე КАЗ-606А ნახევარმისაბმელი КАЗ-717–ით

უნაგირა გამწე КАЗ-608 ნახევარმისაბმელი КАЗ-717–ით

წინა მოდელებზე კაბინის ახდა არ იყო გათვალისწინებული და ამიტომ ძრავასთან მისადგომად თვითონ კაბინაში არსებობდა ასახდელი კაპოტი. კაბინის წინ გადახდა ძრავასთან მისადგომად უფრო ხელსაყრელ პირობებს ქმნიდა, ხოლო მთლიანადდაშტამპული, ჰერმეტიული იატაკი საიმედოდ იცავდა კაბინას მასში აირების შეღწევისგან. კაბინის შიგნით ძრავის დაბლა დაწევის და უკან გაწევის შედეგად მოცულობა გაიზარდა. მიუხედავად განხორციელებული ღონისძიებებისა კაბინისფორმა არ შეცვლილა, უმნიშვნელოდ შეიცვალა მხოლოდ რადიატორის წინა ცხაური.
ლიხაჩოვის სახელობის ქარხანამ (ЗиЛ) ქუთაისის ავტოქარხნისთვის ძრავა ЗиЛ–130–ის მიწოდება მხოლოდ 1967 წელს შეძლო, რის შემდეგაც ქუთაისი ავტომშენებლებმა ეგრევე დაიწყეს ავტომანქანა КАЗ-608–ის წარმოება. КАЗ-608–ის დამახასიათებელი განსხვავება, რომელიც მას КАЗ-608В2 მოდელამდე გაყვა, ეს იყო ორი, ერთიმეორისგან დამოუკიდებელი მაყუჩები და გამონაბლოქვის მილები – ანუ V-სებური ძრავა ЗиЛ-130–ის თითო რიგს საკუთარი გამონაბოლქვის სისტემა გააჩნდა. რაოდენ უცნაურიც არ უნდა იყოს, "კოლხიდას" ერთ–ერთ სუსტ ადგილად მისი ასახდელი კაბინა გახდა. იყო შემთხვევები როცა კაბინა მოძრაობაში თვითნებირად იხდებოდა, რითაც საავარიო სიტუაცია იქმნებოდა.
КАЗ–606/608 ოჯახის მანქანების ნახვა უნაგირა გამწევის გარდა სხვა როლშიც შეიძლებოდა, მაგალითად მანქანა КАЗ-608–ის შასი გამოიყენებოდა აეროპორტების სპეციალიზირებულ მოძრავ შემადგენლობაში. ასევე 60–იანი წლების ბოლოს შექმნილი იქნა და მცირე პარტიით აეწყო სააეროპორტო საწვავგამმართავი ТЗ-2. ხოლო 1972 წელს КАЗ-608 "კოლხიდას" დაგრძელებულ შასიზე (ბაზა 3500 მმ) დაიწყეს სააერდრომო ავტოლიფტების, АЛ-3–ების დაყენება, რომლების დანიშნულებაც საყოფაცხოვრებო მოწყობილობებისა და საკვები პროდუქტების ავიალაინერებთან მიტანა და მათი დატვირთვა წარმოადგენდა. ასევე ავტომობლიები КАЗ-606–ის და КАЗ 608–ის შასიზე ავტოსარემონტო საწარმოების და ავტოსამეურნეობების მიერ ხშირად ყენდებოდა თვითდამცლელი ან უბრალოდ ბორტებიანი ძარა.

აეროპორტის მოძრავი შემადგენლობა КАЗ-608–ის ბაზაზე 

КАЗ-608 "კოლხიდას" დაგრძელებულ შასიზე დაყენებული სააერდრომო ავტოლიფტები АЛ-3

ავტომანქანა КАЗ "კოლხიდა" არ წარმოადგენდა იდეალურ ავტომანქანას, მაგრამ მათ დადებითი მხარე უფრო მეტი ჰქონდათ ვიდრე უარყოფითი, ამიტომ უნდა აღინიშნოს, რომ ძრავის თავზე განთავსებულ კაბინიანი მანქანის შექმნა – ეს ქუთაისი ავტოქარხნის კონსტრუქტორების დიდი მიღწევა იყო. ასევე უნდა აღინიშნოს რომ КАЗ-606 საბჭოთა კავშირში გახდა პირველი უნაგირა გამწე, რომელსაც კაბინა ძრავაზე ჰქონდა განთავსებული და ყველაფერთან ერთად ეს კაბინა საძინებლითაც კი იყო აღჭურვილი. ანალოგიური გათანწყობისა და ნაწილობრივ დანიშნულების უნაგირა გამწევი МАЗ–504  საბჭოთა კავშირის გზებზე გაცილებით გვიან გამოჩნდა.

КАЗ-608–ის ახალი თაობა

1976 წელს ავტომანქანის კაბინის ფორმა შეიცვალა. მისი მომრგვალებული კაბინა ახლა კუთხეებიანი გახდა. კაბინის წინა ნაწილიდან ქართულ სტილში დაწერილი სახელწოდება "Колхида" გაქრა და მისი ადგილი კაბინის მთელს ცხვირზე გაწელილმა სამმა ასომ – "КАЗ"–მა დაიკავა. მაგრამ მიუხედავად ამისა ავტომანქანას მაინც "კოლხიდას" უწოდებდნენ. დასაწყისში ახალი გამწეს 1976 წლის მოდელ КАЗ-608–ს უწოდებდნენ. შემდეგში, როდესაც კარების ფანჯრების კონფიგურაცია და წინა საბურავების ფრთისქვეშების ფორმები შეიცვალა, გამწეს КАЗ-608В ინდექსი მიანიჭეს. ახალ მანქანაზე გაძლიერებული ძრავის, ЗиЛ-130Я5–ის დაყენება დაიწყეს. გადასაზიდი ტვირთის მასა 15 500 კილოგრამამდე გაიზარდა. ყოველი საწვავის ავზის მოცულობა 125 ლიტრით იქნა გაზრდილი. მანქანის სვლის მარაგმა 40კმ/სთ სიჩქარით გადაადგილებისას 700 კილომეტრს მიაღწია.

უნაგირა გამწე КАЗ-608В

სატვირთო  КАЗ-608В2

გედის სიმღერა

ყველაზე საინტერესო მანქანა, რომელიც ქუთაისში იწარმოებოდა, ეს იყო ბოლო მასიური მოდელი КАЗ-4540, რომელიც ეგრეთ წოდებულ სატრანსპორტო–ტექნოლოგიურ მანქანების კატეგორიას მიეკუთვნებოდა.
პროექტირებისას "საავტომობილო და ავტოძრავების სამეცნიერო–კვლევით ინსტიტუტში" (НАМИ – нау́чно-иссле́довательский автомоби́льный и автомото́рный институ́т) ავტომანქანას პირობითად НАМИ-0215 ეწოდებოდა. მაშინ მანქანა სერიული უნაგირა გამწის კაბინით იყო აღჭურვილი. საკუთარი კაბინა ავტომანქანამ 1982 წელს მიიღო. მიუხედავად შეცვლილი გარეგანი იერისა, ავტომანქანის ისევ ძველი დასახელება დარჩა – КАЗ-4540.
1981 წელს ქუთაისის ავტოქარხანაში ახალი, მათ შორის სააგრეგატო წარმოების საამქროების მშენებლობა დაიწყო. საწარმოოს ძირფესვიანი მოდერნიზაციის პარალელურად გრძელდებოდა КАЗ-608В–ეს გამოშვებაც. ახალი КАЗ-4540–ის შექმნაში ქვეყნის ბევრი მსხვილი საწარმოო ღებულობდა მონაწილეობას. მანქანის ძრავა იაროსლავის ძრავის მწარმოებელმა ქარხანამ დააპროექტა. V–სებური, 6 ცილინდრიანი ძრავა 160 ცხენის ძალას ანვითარებდა. გამწის პლატფორმა და ორღერძიანი მისაბმელი "ტრაქტორებისა და საავტომობილო მისაბმელების ბალაშოვსკის საკონსტრუქციო ბიურომ" (Головное конструкторское бюро по тракторным и автомобильным прицепам) შექმნა. ძარის დიდი მოცულობა (13,76 კუბური მეტრა) ამაღლებული ბორტებით მანქანის მაღალი ეფექტურობის მიღწევის საშუალებას იძლეოდა.
სანამ მანქანას სერიულ წარმოებაში ჩაუშვებდნენ, დიდი მოცულობით განხორციელდა მისი სასტენდო და საგზაო გამოცდები. კონსტრუქციის დახვეწისას საერთო ჯამში 20 საცდელი მოდელი იქნა გამოშვებული. 1981 წლის ბოლოსათვის პირველი გამოცდები წარმატებით დასრულდა. მიუხედავად ამისა, მანქანის ცალკეულ ელემენტებში უამრავი ცვლილება იქნა შეტანილი, რასაც თავის მხრივ დამატებითი გამოცდები მოჰყვა.
საბოლოოდ 1984 წლის იანვარში, მას შემდეგ რაც მანქანამ უწყებათშორისი გამოცდები წარმატებით გაიარა, ის რეკომენდირებული იქნა სერიული წარმოებისთვის. ერთი თვის შემდეგ, 8 თებერვალს მზად იყო პირველი საწარმოო პარტია, ხოლო წლის ბოლოს უკვე 500 მანქანა იქნა გამოშვებული. 1985 წელს ქარხანა წინ გამოწეულ კაბინიან და ფართო საქარე მინებით აღჭურვილ ღია–ფორთხოლისფერ КАЗ-4540–ებს უშვებდა. კაბინაში გამათბობელი მონტაჟდებოდა, ასევე გათვალისწინებული იყო ავტომაგნიტოლას ადგილი. სიჩქარეთა კოლოფი გამოყოფილი იყო ძრავისგან – მისი დემონტაჟი და რემონტი გაცილებით გაადვილდა. კიდევ ერთი სიახლე, რომელიც მთელს საბჭოთა კავშირში პირველად დაინერგა სერიულად ეს თანაბარი კუთხური სიჩქარეების დისკური სახსარი იყო (გაცილებით საიმედო ვიდრე სფერული). მაქსიმალურ 80კმ/სთ სიჩქარეზე მანქანის ტვირთამწეობა 6000 კილოს აღწევდა. არ შეიძლება არ ავღნიშნო, რომ მანქანის კონსტრუქცია მისი სოფლის მეურნებოის წარმოებაში სპეციალიზირებულ მანქანებთან (მაგალითად კომბაინთან) შეთანხმებით ტექნოლოგიურ ციკლში გამოყენების საშუალებას იძლეოდა, ხოლო დამატებითი აღჭურვილობის დაყენების შემთხვევაში მისი სპეციალური ოპერაციების შესასრულებლად გამოყენებაც შეიძლებოდა. აღსანიშნავია რომ КАЗ-4540–ის ბაზაზე შეიქმნა და სერიულად იწარმოებოდა მიწის გამნოყირებელი ავტომანქანა.

КАЗ-4540

პირველი პარტიის მანქანებს წინა საბურავების მომრგვალებული ფორმის ფრთები და ცილინდრისებური ავზები ჰქონდათ. შემდეგში ფრთების და ავზის ფორმა გაამარტივეს, ხოლო კაბინის წინა ნაწილში გაზარდეს გამჭოლი ხვრელების რაოდენობა. იგეგმებოდა ახალი მანქანის ფურგონ–რეფრეჟერატორად, ბორტიან სატვირთოდ და თვით სახანძრო მანქანად გამოყენებაც კი. მაგრამ ეს იდეები ცხოვრებაში ვერ განხორციელდა.
1990 წელს მანქანამ მოდერნიზაცია განიცადა და ქუთაისი კონვეერიდან უკვე КАЗ-4540-01 ჩამოდიოდა, რომელსაც წინამორბედისგან განსხვავებით ბორტების ჰიდრავლიკური ჩაკეტვა გააჩნდა. ასეთივე სისტემა იყო გამოყენებული მისაბმელ ГКБ-8535-01–ში. საბჭოთა კავშირის დაშლამ ქუთაისი ავტოქარხნის ახალ მანქანებზე უარყოფითად იმოქმედა. საბჭოთა კავშირის დროს წელიწადში 5000 ასეთ მანქანას აწყობდნენ, ხოლო 1996 წელს რუსეთმა ქუთაისისგან მხოლოდ 40 მანქანა შეისყიდა. ასევე გართულდა ამ მანქანების სათადარიგო ნაწილების შეოვნაც – შესაბამისად ქუთაისი სატვირთოები ნელ–ნელა გაქრა გზებიდან და ძაან იშვიათად თუ ვინმე წააწყდება მუშა მდგომარეობაში და ისიც სხვა მანქანის ნაწილებზე გადაწყობილს.
ამჟამად როდესღაც გიგანტი ავტომწარმოებელი, რომელიც წელიწადში რამდენიმე ათას მანქანას აწყობდა, როგორც ავტომწარმოებელი ფაქტიურად გაჩერებულია. ბოლო დროს ქარხანაში ავტოწარმოების განახლების რამოდენიმე მცდელობა იყო – ჯერ 2002 წელს განხორციელდა, ქუთაისში, ინდოეთიდან ჩამოტანილი ნაწილებით აწყობილი ინდური ყველგანმავალის, Mahindra–ს პრეზენტაცია . მაგრამ პროექტი სავარაუდოდ პრეზენტაციის იქით ვერ წავიდა. ასევე 2009 წელს საწარმოომ განაცხადა რომ გერმანულ კომპანია МАN–თან თანამშრობლობას და მისი სატვირთოების აწყობას აპირებდა, მაგრამ სავარაუდოდ ეს პროექტიც არ გახორციელდა.

ქუთაისში აწყობილი Mahindra BOLERO

ქუთაისში აწყობილი Mahindra CLASIC

დღეს–დღეობით ქუთაისი სავტო ქარხანა მეტალურგიულ მუშაობას ეწევა – ქარხანა აღჭურვილია მსხვილი კომლექსური სიმძლავრეებით, რომელთა გამოყენებით შესაძლებელია დამზადდეს მანქანათმშენებლობის პროფილის სხვადასხვა დეტალების ნომენკლატურა. ქარხანას გააჩნია უნიკალური ჩარხ-დანადგარები, რომელთა ანალოგი კავკასიაში არ გვხვდება, მათი გამოყენებით შესაძლებელია დამუშავდეს დიდი გაბარიტების მქონე დეტალები დიამეტრით 1600 მმ, სიგრძით 12000 მმ. ქარხნის უცხოელი პარტნიორები არიან: გერმანული CLAAS, შვედური SKF, იტალიური FANTUCI და FIRI, ჩეხური TATRA და ZETOR. საქართველოს ბაზარზე კომპანიას მჭიდრო ბიზნეს კავშირები აქვს წამყვან ქართულ კომპანიებთან: ”საქართველოს რკინიგზა”, ”საქცემენტი”, ”ჰეიდელბერგ ცემენტ კაუკასუს”, მომპოვებელი მაღაროები, ჰესები, პორტები, მადნეული, კვარციტი და სხვა.

სულ ქუთაისის ავტო ქარხანაში შექმნილი იქნა შემდეგი სერიული თუ ექსპერიმენტალური ავტომანქანები:

• КАЗ-130 – შემქნილი იყო ЗИЛ-164-ის ბაზაზე
• КАЗ-605 – გამოყენებული იყო ЗИЛ-164-ის აგრეგატები
• КАЗ-606 – გამოყენებული იყო ЗИЛ-164-ის აგრეგატები
• КАЗ-608 – გამოყენებული იყო ЗИЛ-130-ის აგრეგატები
• КАЗ-608В – გამოყენებული იყო ЗИЛ-130-ის აგრეგატები
• КАЗ-4540 – თვითმცლელი (1984-1998)

სამხედრო ტექნიკა – ჯავშანტრანსპორტიორები

• Объект-1015 – ყველაზე წარმატებული ქუთაისური ჯავშანტრანსპორტიორი რომელიც ტენდერში დამარცხდა БТР-60 - თან
• Объект-1020
• Объект-1030
• Объект-1040 – მის შექმნა დაიწყო 1960 წელს
• Объект-1045

P.S. ქუთაისში შექმნილ სამხედრო ავტოტექნიკაზე მომდევნო თავში ვისაუბრებ.


წყაროები:
Фотогалерея автомобилей марки КАЗ
Кутаисский автомобильный завод
"КАТЬКА" КУТАИССКОГО РОЗЛИВА

გიგანტები ოპერაცია Serval-ში

მსოფლიოს ბევრი ქვეყნის სატრანსპორტო თვითმფრინავი ღებულობს მონაწილეობას ფრანეგბის მიერ წარმოებულ ოპერაცია   Serval-ში, მათ შორის გიგანტი თვითმფრინავებიც. დავიწყებ პატარა გიგანტებით:

რუსეთის Ан-124-100 Руслан

ამერიკული C-17 Globemaster III, უკანა პლანზე რუსული Ан-124-100 Руслан

 უკრაინული Ан-124 Руслан

და ბოლოს ყველაზე საინტერესო – უკრაინული სუპერ გიგანტი Ан-225 Мрия

ინტერნეტში მის ოპერაციაში მონაწილეობაზე ცოტა რამეა ცნობილი. მთელი ინფორმაცია ერთი ფრაზით შემოიფარგლება – The giant An-225 is back from Mali and has landed in Istres this afternoon... Presumably to be loaded again !!!!

ავია ნიუსები

ინდოეთის ავიაციის წარმომადგენელმა ამერიკაში ჩაიბარა პირველი C-17A. თვითმფრინავი უკვე Edwards AFB–ზე იმყოფება, სადაც დამატებით გამოცდებს გადის. ბაზაზე ასევე იმყოფება ინდოეთის ავიაციის 100 კაციანი ჯგუფი, რომლებიც ახალ თვითმფრინავზე გადამზადებას გაივლიან. საერთო ჯამში ინდოეთი 10 ცალ C-17A მიიღებს.

ОАО "Роствертол"–ზე განხორციელდა პირველი Ка-52–ის აწყობა (საბორტე ნომერი"წითელი 41", სერიული ნომერი 05-05). ვერტმფრენი დაშლილ მდომარეობაში ОАО "Прогресс"–იდან გადატანილი იქნა ОАО "Роствертол"–ის საამქროში, სადაც "Прогресс"–ის სპეციალისტებმა მისი ერთ დღეში აწყობა განახორციელეს. როგორც ცნობილია კონკრეტული ტიპის ვერტმფრენები აქამდე მხოლოდ "Прогресс"–ში იწარმოებოდა, ხოლო "Роствертол"–ი Ми-28Н–ის წარმოებით იყო დაკავებული.

ან კი სურათზე არ ჩანს, მაგრამ ცნობილია რომ M38 საბორტე ნომრის მქონე Rafale, რომელიც მწარმოებელ ქარხანაში ბრუნდება, წარმოადგენს უკანასკნელ Rafale–ს, რომელიც RB2 PESA (passive electronically scanned array) რადარითაა აღჭურვილი. Rafale ამის შემდეგ AESA–ს ეპოქაში გადადის.

2013 წლის 17 იანვარს კომპანია Pratt & Whitney–მ ამერიკის საჰაერო ძალებს F–22–ის უკანასკნელი ძრავა F–119 გადასცა. ამ ამბავთან დაკავშირებით კომპანია ვიდეო მასალა გაავრცელა.

ავღანეთში სამხედროები დაიჭრნენ

ავღანეთში სამი სამხედრო მოსამსახურე დაიჭრა. კაპრალ ერეკლე ხარშილაძეს და უმცროს სერჟანტ იაგო კაკულიას პატრულირებისას მოწინააღმდეგემ ცეცხლი გაუხსნა. შედეგად ორივე მსუბუქად დაშავდა. მათი მდგომარეობა სტაბილურია. ამჟამად ისინი მკურნალობას გერმანიაში, ლანდშტულის ამერიკულ ჰოსპიტალში გადიან. პატრულირების დროს ქვეითსაწინააღმდეგო ნაღმზე აფეთქდა რიგითი გურამ ჩიმახიძე. შედეგად ის მძიმედ დაიჭრა. სამხედრო მოსამსახურე ბასტიონის ჰოსპიტალში გადაიყვანეს. მისი მდგომარეობა ამ დროისთვის სტაბილურია. გურამ ჩიმახიძეს მკურნალობის გასაგრძელებლად გერმანიაში, ლანდშტულის კლინიკაში უახლოეს მომავალში გადაიყვანენ.

წყარო:

ავღანეთში სამხედროები დაიჭრნენ

სარეაბილიტაციო ცენტრი დაშავებული ჯარისკაცებისათვის/Proposed Rehabilitation Center for wounded soldiers

23 იანვარს აშშ–ის შეიარაღებული ძალების ევროპული სარდლობისა და საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლებმა მოინახულეს შენობა, სადაც დაშავებული ჯარისკაცებისათვის სარეაბილიტაციო ცენტრის მოწყობა იგეგმება. აშშ–ის მთავრობა მჭიდროდ თანამშრომლობის საქართველოს თავდაცვის სამინისტროსთან, რათა შეიქმნას კიდურებდაკარგულ პაციენტებზე ზრუნვის ცენტრი. აშშ–ის მთავრობა მომავალშიც აქტიურად გააგრძელებს დაშავებულ ჯარისკაცებზე ზრუნვას. ავღანეთის უსაფრთხოების საერთაშორისო ოპერაციაში საქართველოს უმნიშვნელოვანესი წვლილი შეუფასებელია. ავღანეთში, სამხედრო მოვალეობის შესრულებისას დაღუპული ქართველი ჯარისკაცები საქართველოს მიერ გაღებული უდიდესი მსხვერპლია. ვგლოვობთ თითოეულ დაღუპულს და პატივს მივაგებთ დაშავებულ ჯარისკაცებს. აშშ ჯარისკაცებს არასოდეს ივიწყებს. 

On January 23, members of the U.S. European Command and the Georgian Ministry of Defense (MOD) visited the proposed Rehabilitation Center where Wounded Warriors will be cared for in the future. The U.S. government is working closely with the MOD to build amputee care capacity and will continue to show its commitment for caring for wounded warriors. Georgia's substantial contribution to the International Security Assistance Force (ISAF) in Afghanistan is invaluable. We recognize Georgia's loss of soldiers in the line of duty in Afghanistan as a great sacrifice and we mourn these, as we also honor those Georgian soldiers who were wounded in action. Soldiers are never forgotten.

მესამე ქვეითი ბრიგადის კაპიტანი ალუდა სეთურიძე: დაშავებული, მაგრამ გაუტეხელი! 

Captain of the Third Infantry Brigade Aluda Seturidze: wounded but undeterred!

წყარო:

Proposed Rehabilitation Center for wounded soldiers

Georgian troops in Afganistan

U.S. Marine Corps Col. Austin E. Renforth (center) commanding officer, Regimental Combat Team 7 (RCT) 7, meets with Lt. Col. Pridon Tereladze (right) the 32nd Georgian Light Infantry Battalion commander on Forward Operating Base Shir Ghazay, Helmand province, Afghanistan, during a battlefield circulation, Jan. 9, 2013. The senior leadership for RCT-7 was conducting scheduled visits to the various outposts throughout the area of operation. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Alejandro Pena/Released)

U.S. Marine Corps Col. Austin E. Renforth (right) commanding officer, Regimental Combat Team 7 (RCT) 7, meets with Lt. Col. Pridon Tereladze, the 32nd Georgian Light Infantry Battalion commander on Forward Operating Base Shir Ghazay, Helmand province, Afghanistan, during a battlefield circulation, Jan. 9, 2013. The senior leadership for RCT-7 was conducting scheduled visits to the various outposts throughout the area of operation. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Alejandro Pena/Released)

U.S. Marine Corps Col. Austin E. Renforth (right) commanding officer, Regimental Combat Team 7 (RCT) 7, meets with Lt. Col. Pridon Tereladze, the 32nd Georgian Light Infantry Battalion commander on Forward Operating Base Shir Ghazay, Helmand province, Afghanistan, during a battlefield circulation, Jan. 9, 2013. Renforth was conducting scheduled visits to the various outposts throughout the area of operation. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Alejandro Pena/Released)

Georgian soldiers with the 12th Light Infantry Battalion, Regimental Combat Team 7, eat lunch during a meeting with Afghan soldiers from 2nd Kandak, 2nd Brigade, 215th Corps on Forward Operating Base Sabit Qadam in Sangin, Afghanistan, Jan. 9, 2013. The meeting was held to improve interoperability between Afghan and Georgian forces. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Kowshon Ye/ Released)

Afghan soldiers with 2nd Kandak, 2nd Brigade, 215th Corps and Georgian soldiers with the 12th Light Infantry Battalion, Regimental Combat Team 7, have lunch during a meeting on Forward Operating Base Sabit Qadam in Sangin, Afghanistan, Jan. 9, 2013. The meeting was held to improve interoperability between Afghan and Georgian forces. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Kowshon Ye/ Released)

Georgian Army Maj. Koba Tsindeliani (left) battalion commander, 12th Light Infantry Battalion, Regimental Combat Team 7, listens to his Georgian Interpreter during a meeting with Afghan soldiers from 2nd Kandak, 2nd Brigade, 215th Corps on Forward Operating Base Sabit Qadam in Sangin, Afghanistan, Jan. 9, 2013. The meeting was held to improve interoperability between Afghan and Georgian forces. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Kowshon Ye/ Released)

 Afghan soldiers with 2nd Kandak, 2nd Brigade, 215th Corps and Georgian soldiers with the 12th Light Infantry Battalion, Regimental Combat Team 7, shake hands during a meeting on Forward Operating Base Sabit Qadam in Sangin, Afghanistan, Jan. 9, 2013. The meeting was held to improve interoperability between Afghan and Georgian forces. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Kowshon Ye/ Released)

Afghan soldiers with 2nd Kandak, 2nd Brigade, 215th Corps and Georgian soldiers with the 12th Light Infantry Battalion, Regimental Combat Team 7, meet face to face on Forward Operating Base Sabit Qadam in Sangin, Afghanistan, Jan. 9, 2013. The meeting was held to improve interoperability between Afghan and Georgian forces. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Kowshon Ye/ Released)

Afghan Nation Army Lt. Col Hazbullah, commanding officer, 2nd Kandak, 2nd Brigade, 215th Corps, speaks with Georgian soldiers with the 12th Light Infantry Battalion, Regimental Combat Team 7, during a meeting on Forward Operating Base Sabit Qadam in Sangin, Afghanistan, Jan. 9, 2013. The meeting was held to improve interoperability between Afghan and Georgian forces. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Kowshon Ye/ Released)

Afghan soldiers with 2nd Kandak, 2nd Brigade, 215th Corps and Georgian soldiers with the 12th Light Infantry Battalion, Regimental Combat Team 7, have lunch during a meeting on Forward Operating Base Sabit Qadam in Sangin, Afghanistan, Jan. 9, 2013. The meeting was held to improve interoperability between Afghan and Georgian forces. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Kowshon Ye/ Released)

Afghan soldiers with 2nd Kandak, 2nd Brigade, 215th Corps and Georgian soldiers with the 12th Light Infantry Battalion, Regimental Combat Team 7, discuss the scheme of maneuver for a future operation on Forward Operating Base Sabit Qadam in Sangin, Afghanistan, Jan. 9, 2013. The meeting was held to improve interoperability between Afghan and Georgian forces. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Kowshon Ye/ Released)

A Georgian soldier with the 12th Light Infantry Battalion, Regimental Combat Team 7, speaks to his interpreter during a meeting with Afghan soldiers with 2nd Kandak, 2nd Brigade, 215th Corps on Forward Operating Base Sabit Qadam in Sangin, Afghanistan, Jan. 9, 2013. The meeting was held to improve interoperability between Afghan and Georgian forces. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Kowshon Ye/ Released)

A Georgian soldier with the 12th Light Infantry Battalion, Regimental Combat Team 7, listens during a meeting with Afghan soldiers with 2nd Kandak, 2nd Brigade, 215th Corps on Forward Operating Base Sabit Qadam in Sangin, Afghanistan, Jan. 9, 2013. The meeting was held to improve interoperability between Afghan and Georgian forces. (U.S. Marine Corps photo by Cpl. Kowshon Ye)

წყარო:

Georgian 12th Light Infantry Battalion