აშშ და NATO ერთობლივად მუშაობენ, რათა რუსეთის მიერ ძალადობრივი ექსტრემიზმისა და დესტაბილიზაციის მცდელობებს აღუდგნენ წინ, ამის შესახებ პრესკონფერენციაზე, ევოპაში აშშ-ს კონტინგენტის სარდალმა, გენერალმა კერტის მ. სკარროტიმ (Curtis M. Scaparrotti) განაცხადა. შეერთებულმა შტატებმა ამ საფრთხეს უპასუხეს და ევროპაში როტაციული ძალების გაშლა მოახდინეს, რომელშიც ჯავშანსატანკო ბრიგადა და საბრძოლო ავიაციის ნაწილებიც ჩართეს.
როგორც სკარროტიმ აღნიშნა, აშშ-მ და მისმა მოკავშირეებმა, ევროპაში თავისი კონტინგენტი გააძლიერეს, რათა რუსეთის გავლენის და დეზინფორმაციის გავრცელებას და NATO-სადმი ნდობის დკარგვას აღდგომოდნენ წინ. ამგვარად სიტუაცია ისევ ცივ ომს დაუბრუნდა, ოღონდ ამჯერად ევროპის აღმოსავლეთ ნაწილში. "ცივი ომი" ეს მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ სსრკ-სა და აშშ-ს შორის ჩამოყალიბებულ ურთიერთობას ეწოდა.
2014 წლიდან NATO-მ, "ცივი ომის" შემდგომ პერიოდში, თავისი კოლექტიური თავდაცვის ყველაზე მაღალ ნიშნულს მიაღწია. ამ მომენტისთვის NATO-ს ესტონეთში, ლატვიასა, ლიტვასა და პოლონეთში ოთხი მრავალეროვნული საბრძოლო ჯგუფი ყავს გაშლილი. მათ მიზანს კონფლიქტის აღკვეთა წარმოადგენს.
ბოლო ოთხი წელია აშშ და NATO ევროპაში ალიანსის ძალების გადაჯგუფება-გადაკეთებით არიან დაკავებულები, ამასთან პოტენციურად ცხელ წერტილებში უფრო მეტი ძალების გაშლა ხდება (მაგალითად ბალტიისპირეთის ქვეყნებში და პოლონეთში). შეერთებულმა შტატებმა ევროპაში ლოჯისტიკური მარაგები შექმნეს, რომელიც მათი გათვლებით, არსებულ კონტინგენტს, დამატებითი 300 000 კაცის გაშლამდე უნდა ეყოს.
NATO-სთან ერთად აშშ-მ მნიშვნელოვან პროგერსს მიაღწია - განაცხადა გენერალმა - მაგრამ ჩვენ გასაკეთებელიც ბევრი დაგვრჩა, და ახლა ამით ვართ დაკავებულები, ვასრულებთ ეროვნული თავდაცვის სტრატეგიის მოთხოვნებს და ვქმნით უფრო სასიკვდილო, მოქნილ და მდგრად ერთობლივ ძალებს, რათა წინ აღვუდგეთ და სტრატეგიული კონკურენცია გავუწიოთ რუსეთსა და მის მიერ გამოწვეულ ძალადობრივ ექსტრემისტულ ორგანიზაციებს".
სხვა მოქმედებები შავ ზღვაზე საზღვაო შემადგენლის გაორმაგებას მოიცავს, ასევე საუბარია წყალქვეშა ნავების საფრთხეებთან და ბომბდამშენებთან ბრძლაზე და მათი შეკავების მისიაზე. მე-5 თაობის გამანადგურებლები პირველად იქნა გადასროლილი ევროპაში.
რუსეთის ფედერაციის გენერალური შტაბის მეთაურმა, არმიის გენერალმა ვალერი გერასიმოვმა, ყოველწიურ თათბირზე, დეკემპბრის ბოლოს, უცხოელ ატაშეებს განუცხადა რომ, NATO აღმოსავლეთ ევროპაში ძალების გაზრდას აგრძელებს
მისი სიტყვეის თანახმად, სახმეეთო ჯარებისა და საზღვაო ქვეითების როტაციულ საფუძველზე გაშლის წყალობით, აშშ-ს ევროპული დაჯგუფების სტრუქტურა და შესაძლებლობები იზრდება. ასევე იზრდება ევროპული სახემწიფოების ტერიტორიებზე შექნილი სათადარიგო მარაგების რაოდენობაც.
ქართველმა ადეპტებმა, პუტინის მიერ ახალი რუსული ჰიპერბგერითი ბლოკებისა და რაკეტების შესახებ ინფორმაციის გახმოვანების შემდეგ ბევრი იცნიეს. აშშ-ს თავდაცვის სამინისტრომ უსმინა, უსმინა და გადაწყვიტა არ დაეჯერებინა ქართველი ადეპტებისთვის და ჰიპერბგერითი იარაღისგან თავდაცვითი სისტემის შექმნაზე დაიყო ფიქრი. ქვემოთ ყველაზე საინტერესოა:
გენერალი ჯონ ჰაიტენი, 2018 წლის 28 თებერვალს AUSA-2018-ზე სიტყვით გამოსვლის მომენტში
აშშ-ს შეიარაღებული ძალების სტრატეგიული სარდლობის გენერალმა, ჯონ ჰაიტენმა (John Hyten), 2018 წლის თებერვალს, აშშ-ს არმიის რაკეტსაწინააღმდეგო და ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის ასოციაციის კონფერენციაზე, სიტყვით გამოსვლისას, რუსეთისა და ჩინეთის ჰიპერბგერითი შეიარაღების წინააღმდეგ საბრძოლველი საშუალებების შესახებ ისაუბრა. ამის შესახებ ინტერნეტპორტალი Defense News იუწყება (სტატია იხილეთ ბმულზე - US Strategic Command chief: It’s taking way too long to get space-based missile defense).
გენერალი, ბალისტიკური და ჰიპერბგერითი საფრენი აპარატების გაშვების გაფრთხილებისა და ლიკვიდაციის მიზნით, ხელისუფლებას კოსმოსური შეკავების საშუალებებზე სთხოვს ყურადღების კონცენტრირებას. "ამგვარი გადამწოდი შესძლებს რაკეტას მისი ბალისტიკური ტრაექტორიის შუა მონაკვეთზე ადევნოს თვალყური (მაშინ, როდესაც ატმოსფეროს გარეთ არსებული საბრძოო ქობინი რაკეტა-მატარებლისგან განცალკევებას ახორციელებს), და ამას გარდა კოსმოსიდან შესძლებს სხვა არსებული საფრთხეების, ისეთების როგორებიცაა ჰიპებგერითი იარაღი, დაზვერვასა და აღმოჩენას" - განაცხადა გენერალმა.
კოსმოსიდან ჰიპერბგერითი აპარატის აღმოჩენის შემდეგ, მისი განადგურება კოსმოსური გადამწოდის გამიზვნით, ტრადიციული სახმელეთო ან საზღვაო საშუალების გამოყენებით უნდა მოხდეს.
როგორც ჰაიტენი ფიქრობს, ამჟამად აშშ-ს განკარგულებაში არსებული, საჰაერო, სახმელეთო და საზღვაო საშუალებები, ჰიპერბგერითი საფრენი აპარატების აღმოსაჩენად მზად არაა. კერძოდ, პენტაგონი დღეს მხოლოდ ბალისტიკური რაკეტების წინააღმდეგ საბრძოლველად განკუთვნილ ინფრასტრუქტურას ფლობს.
ამერიკელი გენერალი აღნიშნავს ჰიპერბგერით იარაღს და მასთან ბრძლაზე ყურადღების გამახვილების აუცილებლობას
სტრატეგიული სარდლობის მეთაური აღნიშნავს რომ, ფედერალური ხელისუფლება რეგულარუად აიგნორირებს სამხდროების საბიუჯეტო მოთხოვნებს, რომელთა მიზანსაც ბალისტიკური რაკეტებისა და ჰიპერბგერითი საფრენი აპარატების აღმოჩენისა და განადგურების კოსმოსური ბაზირების საშუალებების დაფინანსება წარმოადგენს.
ასევე აღსანიშნავია ის ფაქტიც რომ, პენტაგონის 2019 წლის ბიუჯეტში, ნაწილობრივ ჰიპერბგერითი საფრთხეების საწინააღმდეგოდ სამოქმედო საშუალებების დაფინანსებაცაა ჩადებული.
P.S. ჰმ, ძალიან მაინტერესებს რატომ გადაწყვიტა ეს პენტაგონმა? აუცილებლად გამოვაცხადოთ მობილიზაცია და ქართველი ადეპტების ტაქტიკური დაჯგუფება მივავლინოთ აშშ-ს თავდაცვის სამინისტროში, იქნება და მულტფილმთან საბრძოლველად მილიარდების დახარჯვაზე ხელი ააღებინონ.
2018 წლის 5 მარტს, აშშ-ს 121-ე ესკადრილიის, სახელწოდებით "Green Knights”, მე-5 თაობის F-35 Lightning II-ის ტიპის ხუთი ცალი გამანადგურებელი, უნივერსალურ სადესანტო ხომალდ USS Wasp (LHD-1)-ზე განთავსეს. ხომალდი აშშ-ს მე-5 და მე-7 ფლოტების პასუხისმგებლობის ზონაში პატრულირებისთვის მიემართება (ინდოეთის ოკეანის დასავლეთი და აღმოსავლეთი ნაწილები, წყნარი ოკეანის დასავლეთი ნაწილი და სპარსეთის ყურე). საექსპედიციო-დამრტყმელი დაჯგუფების ხომალდების შემადგენლობაში ასევე შედიან ისეთი საესკადრო ნაღმოსნები, როგორებიცაა USS Dewey (DDG-105) და USS Sterett (DDG-104). ითვლება რომ აშშ-ს საზღვაო ქვეითების ამგვარ საექსპედიციო დამრტყმელ დაჯგუფებას დამოუკიდებლად, საზღვაო ძალების დამატებითი ძალების მოზიდვის გარეშე, შეუძლია განახორციელოს ლოკალური ოპერაციები მოწინააღმდეგის მიერ წინააღმდეგობის პირობებში.
სადესნტო ხომალდ USS Wasp (LHD-1)-ზე ოთხი წლის განმავლობაში მიმდინარეობდა ამ ტიპის გამანადგურებლის მისაღებად საჭირო გადაკეთებების სამუშაოები, მათ შორის ხომალდის გემბანის ცეცხლმედეგი საფარველით დაფარვა.
ამ მომენტიდან F-35B შეგვიძლია რეალურად ბრძოლისუნარიანად შეგვიძლია ჩავთვალოთ.
ბრძოლა 2017 წლის 4 ოქტმბერს მოხდა, როდესც ამერიკელი ოპერატიული მუშაკები და ნიგერიელი სეცსამსახურები ადგილობრივი ტომთან შეხვედრას აპირებდნენ. 13 ამერიელიდან (12 მწვანე ბერეტების სპეციალური დანიშნულების მე-3 ჯგუფიდან და ერთი CIA-ს ოპერმუშაკი) ოთხი დაიღუპა, ორი (ჯგუფის მეთაური, კაპიტანი პეროზენი და რადიოოპერატორი ბარტელსი) სერიოზულად დაშავდნენ. ნიგერიული Bataillon Sécurité et de Renseignement-ის 30 კაციანი ჯგუფიდან ოთხი დაიღუპა და რვა დაიჭრა.
ბრძოლის აღწერილობის მიხედვით, საქონლის მიერ წარმოქმნილ მტვერს ამოფარებულ ტერორისტებთან (50 კაცამდე) შეტაკების შედეგად, ამერიკელთა და ნიგერიელთა დაჯგფება რამდენიმე ნაწილად იქნა დაშლილი და შეძლებისდაგვარად უშველა თავს. აქედან ერთ-ერთი ამერიკული Land Cruiser-ის ეკიპაჟს არ გაუმართლა. ერთი სპეცრაზმელი მანქანაში დაიღუპა, ორი მანქანასთაან ახლოს. ყველაზე შორს სერჟანტი ლა დევიდ ჯონსონმა გააღწია (ფოტოზე აფროამერიკელი), მისი და ორი ნიგერიელის გვამი რამდენიმე დღის შემდეგ "ჩასაფრებიდან მიახლოებით ერთ მილში" აღმოაჩინეს. აღსანიშნავია, რომ მხოლოდ შაშხანებით შეიარაღებულმა სპეცრაზმელებმა 20-ზე მეტი ტერორისტის განადგურება მოახერხეს.
ოთხი ამერიკელი "მწვანე ბერეტის" სიკვდილის მძიმე ვიდეო, რომელიც ერთ-ეთი დაღუპილის ჩაფხუტზე დამაგრებული კამერითაა გადაღებული.
აშშ-ს სამხედრო პორტალ, "Military Times"-ზე, აშშ-ს სამხედრო საჰაერო პარკის მდგომარეობის შესახებ, საკმაოდ საინტერესო მონაცემები გამოქვეყნდა. მონაცემები 2017 ფინანუსრ წელს ეხება (დამთავრდა 2017 წლის 30 სექტემბერს), ვებგვერდზე ასევე მოყვანილია წინა წლების მდგომარეობასთან შედარება.
სტატიაში აღნიშნულია აშშ-ს საჰაერო ძალების ავიაპარკის საბრძოლო მზადყოფნის მუდმივად შემცირებადი ხარისხი, ამასთან საკმაოდ საგრძნობია მე-5 თაობის, Lockheed Martin F-22A და Lockheed Martin F-35A მზადყოფნის დაბალი დონე.
აშშ-ს საჰაერო ძალების ავიაპარკის მზადყოფნის მაჩვენებელი ბოლო წლებში ტიპების მიხედვით
წყაროს თანახმად, ავიაპარკის მზადყოფნის შემცირების ძირითად მიზეზს ავღანეთში, ერაყში და სირიაშია მიმდინარე საბრძოლო მოქმედებები, ხოლო ახლა დამატებით ჩრდილოეთ კორეის, ჩინეთისა და რუსეთის "შესაკავებლად" მრავალრიცხოვანი მეწინავე გაშლა წარმოადგენს
აშშ-ს საჰაერო ძალები ასევე განიცდიან კვალიფიცრებული სახმელეთო ტექნიკური პერსონალის დეფიციტს. თუმცაღა ბოლო რმდენიმე წლის სგანმავლობაში აშშ-ს საჰაერო ძალემა სახმელეთი ტექნიკური პერსონალის დეფიციტი 4000-დან 200 კაცამდე შეამცირა, თუმცაღა მომუშავე ტექნიკური სპეციალისტების დიდ ნაწილს ჯერ კიდევ არასაკმარისი კვალიფიკაცია ("მე-3 დონის") აქვს და მხოლოდ "მე-5" და "მე-7" დონის სპეციალისტების ზედამხედველობით შეუძლიათ მუშაობა. საჰაერო ძალები თავის მხრივ, ამ მაღალი დონის სპეციალისტების დეფიციტს განიცდის. ამას გარდა, ამ სახმელეთო სპეციალისტების არაპროპორციად დიდი ნაწილი მეწინავე გაშლებშია ჩართული და ამგვარად აშშ-ს ტერიტორიაზე არსებულ საჰაერო ნაწილებს, ტექნიკური უზრუნველყოფის მხრივ, გაშიშვლებლს ტოვებენ.
აშშ-ს საჰაერო ძალების ავიაპარკის მზადყოფნის შემცირებამ თავის მხრივ მფრინავების საფრენოსნო დროის შემცირებაც გამოიწვია. აშშ-ს საჰაერო ძალები ძველებურად პილოტების დიდი დეფიციტს განიცდიან (მიახლოებით 2000 კაცი - მთლიანი მოთხოვნილების მიახლოებით 10%).
წყაროს მიერ მოყვანილი ინფორმაციის თანახმად, აშშ-ს საჰაერო ძალების რეგულაციებით პილოტმა თვეში საშუალოდ 20-25 საათი უნდა იფრინოს, ხოლო მინიმალური საფრენოსნო დრო თვეში 15-20 საათს უნდა უნდრიდეს, ან სამი ფრენა კვირაში (ოთხი ფრენა კვირაში ახალბედა პილოტებისთვის). ფაქტიურად 2017 წელს, პილოტების ფრენის საშუალო დრომ 17,6 საათი შეადგინა თვეში, მათ შორის 16,4 საათი გამანადგურებელი ავიაციის მფრიავებისთვის, 17,6 სამხედრო-სატრანსპორტო ავიაციისთვის და 19,4 საათი თვეში - ბომბდამშენი ავიაციისთვის. თუმცაღა ეს საშუალო დრო არ იძლევა ნათელ სურათს, რადგანაც მფრინავები მეწინავე ბაზებზე გაცილებით მეტს დაფრინავენ (როგორც ფრენების როდენობით ასევე ხაგრძლივობის მხრივ), ვიდრე აშშ-ს ტერიტორიაზე ბაზირებული პილოტები. ეს ბოლოები თვეში საშუალოდ ოთხიდან ხუთ ფრენამდე ახორციელებენ.
ჯერ ტერმინი "ჯორჯისტანელი" ავხსნათ. ეს ისეთი ტიპის ქართველია რომელიც რეალურად აზრზე არაა რაზე საუბრობს, მაგრამ რა სისულელეც არ უნდა მიაწოდო, ყველაფერს დაიჯერებს, ცოტა თავის იდეებსაც დამატებს (დარწმუნებულია რო იცის და რატომაც არა) და მივიღებთ სასწაულ კოქტეილს. ადამიანს, რომელიც არის "ურა პატრიოტი", პატრიოტოპაში ცუდი არაფერია, მაგრამ აი შტერი პატრიოტი ჯერ ხო მოსამსენადაა რთული და მერე რეალურად არაფრის მაქნისი არაა. ანუ ეს რადიკალურად ანტირუსულად განწყობილი ადამიანია, რომელიც მზადაა ნებისმიერი სისულელე დაიჯეროს, მთავარია რუსების წინააღმდეგ იყოს მიმართული. არა და რადიკალური ანტირუსეთუმეობა ყველაზე მისასალმებელია ქართულ საზოგადოებაში. თუმცა ამან ტვინის დაბინდვა არ უნდა გამოიწვიოს.
გადავიდეთ საუბრის ძირითად თემაზე, დავიწყოთ საკონტინენტთაშორისო ბალისტიკური რაკეტა 15А28-ით (Р-28), რომელიც საცდელ-საკონსტრუქციო თემა "Сармат"-ის ფარგლებში იქმნება. რაკეტის საპროექტო მუშაობა რუსებმა 2000-იანი წლების შუა პერიოდში დაიწყეს, ხოლო საკონსტრუქციო მუშაობას 2011 წელს შეუდგნენ. რეალურად გამოცდილია ძრავა სტატისტიკურ სტენდზე (იხილეთ ვიდეო) და განხორციელდა სატყორცნი გაშვება (ინფორმაცია იხილეთ ბმულზე - რუსეთში საკონტინენტთაშორისო რაკეტა "Сармат"-ის პირველი სატყორნცი გამოცდები განხორციელდა).
კიდევ ორი ტყორცნითი გამოცდა ამ წლის პირველ ნახევარში არის დაგეგმილი. ასევე ცალკეულ გამოცდებს გადის კომპლექსის აქტიური დაცვის სისტემა, საბრძოლო ქობინი და სხვადასხვა შემადგენელი ნაწილები. რაკეტის სერიაში ჩაშვება 2020 წლის მერე იგეგმება. დაველოდოთ და ვნახოთ რას იზამენ.
საკითხი ნომერი 2: ბირთვულძრავიანი, შეუზღუდავი ფრენის მანძილის მქონი ფრთოსანი რაკეტა - ბირთვული რეაქტორის იდეა საჰაერო აპარატებში უკვე 70 წელზე მეტს ითვლის. ვისაც არ ეზარება, შეუძლია მოიძიოს ისეთი ამერიკული და საბჭოთა პროექტები, როგორებიცაა მაგალითად:
აშშ - Nuclear Energy for the Propulsion of Aircraft (NEPA), 1946 წელს თეორიული კვლევების დაწყება.
აშშ - Aircraft Nuclear Propulsion (ANP), დაიწყო 1951 წელს, წარმოადგენს ზემოთ ნახსენები პროგრამის (NEPA), გაგრძელებას. უფრო სწორედ პირველი გადაიზარდა მეორეში.
NEPA-ს ფარგლებში შექმნილი ბირთვული ძრავები HTRE-2 და HTRE-3
Supersonic Low Altitude Missile (SLAM) და Project Pluto - დაბალ სიმაღლეზე მფრენი, ბირთვული რეაქტიული ძრავით აღჭურვილი ზებგერითი ფრთოსანი რაკეტა, მუშაობის დაწყება 1955 წელი, პროგრამა დაიხურა 1964 წელს. Project Pluto-ს ფარგლებში, 1961 და 1964 წლებში, ორი სხვადასხვა ბირთვული ძრავის (Tory-IIA და Tory-IIC) გამოცდა მოხდა. წინასწარი გათვლებით, ფრთოსანი რაკეტის ფრენის მანძლი 182 000 კილომეტრის (113 000 მილი) ფარგლებში მერყეობდა. ესეც პასუხი იმ ადეპტებს, რომლებსაც ღიმილი მოადგათ, როდესაც პუტინმა შემდეგი ფრაზა ახსენა - "Х-101-ის მსგავსი ფრთოსანი რაკეტის კორპუსში განთავსებული მცირეზომების მქონე, ზემძლავრი ბირთვული ენერგეტიკული დანადგარი, რომელიც ანალოგებთან შედარებით ათჯერ მეტ ფრენის მანძილს უზრუნველყოფს, მანძილს რომელიც ფაქტიურად შეუზღუდავია." შედარებისთვის Х-101 წონა ორნახევარ ტონას უდრის, 60-იან წლებში ამერიკული SLAM-ის წონა 20 ტონის ფარგლებში იყო. არა მგონია რუსებმა მოახერხეს და ათჯერ შეამცირეს რეაქტორისა და რაკეტის წონა, და ეს პუტინის ბაქიბუქს უფრო ჰგაქვს. მაგრამ რეალურად დღეს, მსგავსი რაკეტის გაცილებით ნაკლებ წონაში შექმნა საკმაოდ რეალურია (ამგვარ რეაქტორებზე ქვემოთ ვისაუბრებთ).
სსრკ - Ту-95ЛАЛ, შემდეგში Ту-119. პროექტი ითვალისწინებდა საჰაერო ბირთვული ძალური დანადგარის შექმნას (ядерная авиационная силовая установка (ЯСУ)), პროექტზე მუშაობა 1955 წელს დაიწყო და ამერიკული პროექტის მსგავსად, 60-იანების პირველ ნახევარში დაიხურა.
Supersonic Low Altitude Missile (SLAM)
Ту-119-ის რეაქტორი
P.S. ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი პროგრამა, საძიებო პროგრამების დახმარებით, ადვილად იძებნება
გადავიდეთ თვითონ ბირთვულ ძრავებზე და რეაქტორებზე (ვახსენებ ჩემთვის ცნობილ ორ ყველაზე გამორჩეულ შემთხვევას):
სსრკ - 1969 წელს დაიწყეს კოსმოსური თანამგზარეისთვის ატომური რეაქტორის შექმნის პროექტი (თანამგზავრის ელექტროენერგიით უზრუნველსაყოფად), რომლის შედეგადაც დაიბადა ისეთი ენერგომოდული, როგორიცაა «Енисей» (მოგვიაებით გადაარქვეს სახელი და «Топаз-2» უწოდეს). ბირთვული ენერგომოდული «Топазе-2»-ის წონა 1000 კილოგრამს უდრიდა, ხოლო გამომავალი სიმძლავრე — 6 კილოვატს. პერსპექტიულ, 3 ტონიან, «Топаз-3»-ს 40 კილოვატი სიმძლავრე უნდა უზრუნველეყო. რამდენიმე ამგვარმა ენერგო დანადგარმა კოსმოსურ ორბიტაზე ნახევარი წლიდან ერთ წლამდე დაყო ექსპერიმენტალურ რეჟიმში. აღნიშნულმა პროექტმა აშშ-ს დიდი დაინტერესება გამოიწვია და შესაბამისად სსრკ-ს დაშლის შემდეგ, 90-იანების დასაწყისში ერთობლივი ამერიკულ-რუსული კომპანია ამ თემაზე საკმაოდ პროდუქტიულად მუშაობდა, თუმცაღა პროექტი ვერ აფრინდა, მწვანეებმა გაჭედეს და ბილ კლინტონმა ატომის კოსმოსში გამოყენებას დროებითი ბანი დაადო. (წყარო - ВЫСОКИЕ ТЕХНОЛОГИИ ИЗ «ЕНИСЕЯ»).
აშშ - 60-იან წლებში შეერთებულ შტატებშიც მიმდინარეობდა, კოსმოსური ენერგოუზრუნველყოფისთვის, მცირე ზომის ბირთვულ რეაქტორზე მუშაობა. წარუმატებელი პროგრამა «SNAP-10А». (წყარო - SNAP-10A).
აშშ - კომპანია Lockheed Martin-მა 2013 წელს განაცხადა რომ მუშაობს თერმობირთვული სინთეზის რევოლუციურ კომპაქტურ რეაქტოზე, პროგრამა ორი სახელით, High Beta Fusion Reactor და 4th generation prototype T4, ცნობილი. მწარმოებლის განცხადებით, 2,5x3 მეტრი ზომის რეაქტორმა, რომელიც რეაქტიული ძრავისხელაა და სატვირთოს კუზაოში ადვილად თავსდება, 100 ათას მოსახლეობიანი ქალაქი უნდა უზრუნველყოს ელექტროენერგიით (წყარო - Lockheed Martin Compact Fusion Reactor).
P.S. როგორც ვხედავთ, დღეს ატომური რეაქტორების ზომები იძლევა იმის საშუალებას, რომ შეიქმნას კომპაქტური, ბირთვულძრავიანი რაკეტები (ყოველ შემთხვევაში 20 ტონიანი მახინები არ გამოვა). რა თქმა უნდა აქ მთელი ტექნოლოგიური სპექტრს ვერ მოვიცავ, ამიტომ ნებისმიერი საინტერესო ინფორმაცია მისასალმებელია. ერთადერთ ეჭვს თვითონ ამ რუსული კომპლექსის მზადყოფნა იწვევს, გაურკვეველია რა სტადიაზე არიან და როდის იქნება რეალურად სრიული ეს ნაწარმი.
საკითხი ნომერი 3: ჰიპერბგერითი საავიაციო სარაკეტო კომპლექსი "Кинжал". ჰიპერბგერით რაკეტებზე მუშაობა აშშ-ში და სსრკ-ში და შემდეგ რუსეთის ფედერაციაში , რამდენიმე ათეული წელია მიმდინარეობს. ქვემოთ მოვიყვან რამოდენიმე ფაქტს და პროექტს ამ სფეროდან:
აშშ - ჰიპერბგერითი რაკეტული თვითმრინავი X-15. თვითმფრინავი ერთადერთია, რომელმაც ჰიპერბგერითი პილოტირებადი ფრენები შეასრულა. 40 წლის მანძილზე ინარჩუნებდა ყველაზე მაღლა მფრენი თვითმრინავის ტიტულს. პილოტირებად ფრენაში თვითმფრინავმა თითქმის 6 Мах (5.84) განავითარა. პროგრამა 1954 წელს დაიწყო, პირველი ფრენა 1954 წელს განხორციელდა. 70-იანი წლების დასაწყისში პროგრამა დაიხურა.
აშშ - პროგრამა X-20 Dyna Soar. პილოტირებადი კოსმოსური გზაგადამჭრელ-მზვერავ-ბომბდამშენის შექმნის ამერიკული პროექტი. დაიწყო 1957 წელს, დაიხურა 1963 წელს.
სსრკ - საავიაციო-კოსმოსური პრიექტი Спираль, დაიწყო 64 წელს (ამერიკული X-20 Dyna Soar-ის გავლენით). დასრულდა 70-იანების დასასრულს.
სსრკ - ჰიპერბგერითი ძრავის პროგრამა «Холод», დაიწყო 79 წელს, გრძელდებოდა 90-იანი წლების ბოლომდე. ბაზად გამოყენებული იქნა ჰსთ კომპლექს С-200-ის რაკეტა 5В28. რომელზეც საბრძოლო ქობინის ნაცვლად დაყენებული იქნა მართვის აპარატურა და თხევადი წყალბადის ავზი გამომდევნით. 1999 წლამდე 7 ფრენა განხორციელდა, რომლების დროსაც მაქსიმალური ფრენის დრომ 77 წამს მიაღწია, ხოლო მაქსიმალურმა სიჩქარემ 1855 მ/წმ-ს, რაც 6,49 Мах უდრის. 90-იან წლებში სამი ფრენა ფრანგული ორგანიზაციების, ONERA, Aerospatiale, SNECMA-SEP და აშშ-ს NASA-ს თანამონაწილეობით და ნაწილობრივი დაფინანსებით განხორციელდა. ასევე 1992 წელს ფრანგულ კვლევით ცენტრ ONERA-ში (Office National d 'Etudes el de Recherches Aerospatiales) ძრავების გამოცდა მოხდა. (წყარო - «Холод» гиперзвуковая летающая лаборатория).
ჰსთ კომპლექს С-200-ის რაკეტა 5В28-ის ბაზაზე შექმნილი ექსპერიმენტული ობიექტი «Холод»
სსრკ - Х-90 ГЭЛА (гиперзвуковой экспериментальный летательный аппарат). ჰიპერბგერითი რაკეტა. დაწყება 70-იანი წლები. 90-იან წლებში პროექტი დაიხურა. აპარატმა გამოცდებზე 3-4 Мах განავითარა.
აშშ - NASA-ს ჰიპერბგერითი რაკეტა X-43, პირველი ფრენა 2001 წელს, აპარატმა 2004 წელს, მესამე ფრენისას რეკორდული 11 850 კმ/სთ (9,6 Мах ) განავითარა.
აშშ - Boeing-ის ჰიპერბგერითი ფრთოსანი რაკეტა X-51A Waverider. გამოცდების დაწყება 2010 წელი, 2013 წელს რაკეტამ გამოცდებზე 5,1 Мах განავითარა.
აშშ - 2018 წლის იანვარში, Boeing-მა წარადგინა ჰიპერბგერითი თვითმფრინავის კონცეპტი.
Boeing-ის ჰიპერბგერითი თვითმფრინავის კონცეპტი.
რუსეთი - ჰიპერბგერითი ფრთოსანი რაკეტა Циркон (3M22). 2016 წელს დაიწყო რაკეტის გამოცდები, 2017 წელს მოხდა წარმატებული გაშვება. გეგმების მიხედვით რაკეტის სერიული წარმოება 2018 წელს უნდა დაიწყოს. მაქსიმალური სიჩქარე 3-4 Мах-ის ფარგლებში (წესით არ ითვლება ჰიპერბგერითად) . ცნობისთვის, რუსების დახმარებით, ინდოეთში შექმნილი ხომალდსაწინააღმდეგო რაკეტა BrahMos მაქსიმალურ 2,6 Мах ანვითარებს, რაც ძაან ახლოსაა Циркон-ის მონაცემებთან.
რუსეთი - ხომალდსაწინააღმდეგო Х-32. მაქსიმალური სიჩქარე 3,5-4,6 Мах ფარგლებში. წესით გასულ წელს უნდა იყოს შეიარაღებაზე მიღებული.
P.S. ისევ და ისევ, ზემოთ ნახსენები ყველა პროექტის შესახებ ინტერნეტში ინფორმაციის მოძიება ადვილია. გაურკვეველია რა იგულისხმა პუტინმა თავის გამოსვლაში, მაგრამ ფაქტია რომ ქვეჰიპერბგერითი სიჩქარის მქონე რამოდენიმე სახეობის რაკეტას რუსეთი უკვე სერიულად აწარმოებს. ერთადერთი საკითხი - ახალი რუსული ჰიპერბგერითი რაკეტის მზადყოფნაა გაურკვეველი.
საკითხი ნომერი 4 - ჰიპერბგერით პლანირებადი ფრთოსან ბლოკიანი სარაკეტო კომპლექსი. სავარაუდოდ აქ ბალისტიკური რაკეტის საბრძოლო ბლოკზეა საუბარი (იხილეთ ჰიპერბგერითი პლანირებადი აპარატი Ю71 - гиперзвуковой планирующий аппарат Ю71), რომელიც ბალისტიკური რაკეტის დახმარებით გადის სამიზნე ობიექტის თავზე მდებარე კოსმოსურ სივრცეში, სადაც ხდება ამ ბლოკის ბალისტიკური რაკეტიდან განცალკევება, რის შემდეგაც ბლოკი კოსმოსიდან ჰიპერბგერითი სიჩქარით ეშვება სამიზნის თავზე და მისი გადაჭერა რსთ სისტემებისთვის პრობლემას წარმოადგენს. ამგვარი ბლოკის შესახებ საუბარი რამდენიმე წელია მიმდინარეობს. განიხილებოდა როგოც "Сармат"-ის ერთერთი საბრძოლო დატვირთვა. უკეთეს შემთხვევაში "Сармат"-ის სერიაში ჩაშვების მერე ვიხილავთ მასაც მწყობრში. ანუ გეგმების მიხედვით სადღაც 2025 წლის მერე.
საკითხი ნომერი 5 - ლაზერული საბრძოლო კომპლექსები. ლაზერის სამხედრო მიზნებისთვის გამოყენებაზე ფიქრი რამდენიმე ათეული წლის წინ დაიწყეს როგორც სსრკ-ში ასევე აშშ-ი. რამოდენიმე მათგანის მაგალითი (გავაკეთებ მოკლე ჩამონათვალს აღწერების გარეშე):
აშშ:
Boeing - High Energy Laser Mobile Demonstrator — HEL MD
P.S. ზემოთ მოყვანილი ლაზერული კომპლექსების ჩამონათვალი არასრულია. თუმცაღა მათი მიხედვით შეიძლება ელემენტარული წარმოდგენის შექმნა ამ ტექნოლოგიების რუსების ხელში არსებობის შესახებ. რეალურად არანაირი წინაღობა არ არსებობს, თუ რატომ არ უნდა აწარმოონ რუსებმა საბრძოლო ლაზერული კომპლექსები.
МЛТК-50
მთლიანობაში კიდევ რამდენიმე სიტყვას დავამატებდი (წყალქვეშა უპილოტო აღარ ჩავრთე, თუმცა მაგის შესახებაც ასე 5 წელია ვრცელდება ინფორმაციები რუსულ მასმედიაში). პირველ რიგში - აშშ-ს ოფიციალურმა მხარემ ტელეარხ FOX-ს განუცხადა რომ იცოდნენ ამ პროექტების შესახებ, მათ შორის ბირთვულძრავიანი ფრთოსანი რაკეტის შესახებაც, დაადასტურეს მისი გმოცდები და დასძინეს რომ რამდენიმე წრუმატებელი გამოდგა. როგორც ზემოთ ითქვა, ტექნოლოგიების არსებობა რუსების ხელში ეჭვს არ იწვევს, საეჭვოა რამდენიმე კომპლექსის მზადყოფნის და დახვეწის ალბათობა. ზოგიერთი რამე რეალურად სერიაშია, ზოგიერთ რამეს გეგმავენ, ზოგს ალბათ ვერც კი ჩაუშვებენ სერიაში. უბრალოდ აქ ერთი რამეა გასათვალისწინებელი - ეს პუტინის გამოსვლა ორ მიზანს ემსახურება. პირველი ელექტორატის ტვინის გამორეცხვა (ჩვენ ყველაზე მაგრები ვართ და ასე შემდეგ), მეორე - ეს სავარაუდოდ ვაჭრობის მცდელობაა. დასავლეთს ამეებს უჩვენებს, კუნთებს აათამაშებს და მერე ამ პროექტების დახურვის მიზნით რაიმეს გამოსტყუებს დასავლეთს.
და არავის დაგავიწყდეთ რომ, ეს ყველაფერი არაა სიახლე და ამ ყველაფერზე აშშ-ც მუშაობს და ბევრ ადგილას უფრო წარმატებულადაც (ზოგან ჩამორჩენით, მაგალითად ბალისტიკურ რაკეტებში) და ბევრს სიცილის მაგივრად საკითხის სიღრმისეულ შესწავლას ვურჩევდი.
