ახალი რუსული ტანკები და საბრძოლო მანქანები საბორტო ინფორმაციის მართვის სისტემა ГАЛС-Д4-ით აღიჭურვება

რუსეთის საავტომობილო და ჯავშანსატანკო ტექნიკას უახლესი საბორტო საინფორმაციო მართვის სისტემით აღჭურვავენ. სისტემა საგრძნობლად შეამსუბუქებს  საბრძოლო მანქანების მდგომარეობის მონიტორინგს, უზრუნველყოფს საიმედო ნავიგაციას და პერსპექტივაში საბრძოლო მოდულების დისტანციურ მართვას.

პრიველი ამოცანა, რომელსაც უნიკალური კომპლექსი ГАЛС-Д4 წყვიტავს - ეს კვანძებისა და აგრეგატების ქმედუნარიანობის უწყვეტი მონიტორინგია. კომპიუტერი გადამწოდებების მონაცემებს აკონტროლებს, აფრთხილებს ეკიპაჟს გაუმართაობების შესახებ და ასევე მანქანის მდგომარეობის შესახებ მონაცემებს მეთაურობას გადასცემს.

ნაკეთობა ГАЛС-Д4-ის დანიშნულებაა ჯავშანსატანკო და საავტომობილო ტექნიკის კვაძებისა და აგრეგატების დიაგნოსტიკა, სანავიაგაციო და საორიენტაციო ამოცანების გადაწყვეტა, გზის დახრის, ადგილმდებარეობისა და გადაადგილების სიჩქარის გამოსახვა, გამოყენებული მოტორესურსის ხარჯვის  კონტროლი, გაზომილი დიაგნოსტიკური და სანავიგაციო მონაცემების საბორტე მყარი შემნახველი დისკის მეხსიერებაში შენახვა, სანავიგაციო და სხვა საინფორმაციო მონაცემების ზემდგომ რგოლზე გადაცემა ან ავტონომიური გამოყენება.

ГАЛС-Д4-ის საერთო ხედი 

1. საბორტე გამომთვლელი ბლოკი
2. საბორტე მიკროპროცესორული ბლოკი
3. სანავიგაციო ბლოკი
4. ინტერფეისის მოდული
5. ქსელური ადაპტერი
6. ხელსაწყოების ციფრული დაფა (ოპცია)

კომპლექსი 1-დან 2,5 კგ-მდე წონის რამდენიმე ბლოკისგან შესდგება, ესენია - გამომთვლელი, მიკროპროცესორული და სანავიგაციო ბლოკები, რომლებიც მძღოლისა და მეთაურის სავარძლების ქვეშ კომპაქტურადაა განლაგებული. კომპლექსის ელემენტები მიღებულ ინფორმაციას უშუალოდ მანქანის მეთაურის პირდაპირ განლაგებულ 20 სანტიმეტრიან სენსორულ ეკრანზე გამოსახავენ.

ГАЛС-Д4-ის ძირითადი ფუნქციები

1. თანამგზავრული სანავიგაციო სისტემებიდან (ГЛОНАСС და GPS) სიგნალების მიღება და დამუშავება.
2. სადგომზე და მოძრაობაში ქსმ/ჯტრ/ავტოტრანსპირტის ტანგაჟის, დახრის, მიმართულების, მდებარეობის სიმაღლისა და კოორდინატების ავტომატურად დადგენა.
3. სანავიგაციო  და საორიენტაციო სიდიდეების მნიშვნელობის გაზომვის გარეგანი მოწყობა და გადაცემა.
4. X, Y, და Z ღერძებზე აჩქარების მ/წმ კვადრატში ავტომატურად გარკვევა და გაცემა და ასევე X, Y, და Z ღერძებზე კუთხური სიჩქარის გრადუს/წმ-ში დადგენა და გაცემა.
5. სამ რეჟიმში მუშაობა: კომპლექსირებული რეჟიმი - ეს ნაკეთობის მუშაობის ძირითადი რეჟიმია და გიროსკოპული სისტემის (ინერციული ნავიგაციის ბლოკი) და გზის გადამწოდის დახმარებით  უზრუნველყოფს ობიექტის ადგილმდებარეობის კოორდინატების დადგენას და კოორდინატების კორექციას თანამგზავრული სანავიგაციოს სისტემის ინფორმაციის მიხედვით; ავტონომიური რეჟიმი - თანამგზავრული სანავიგაციოს სისტემის გარეშე უზრუნველყოფს გიროსკოპული სისტემის (ინერციული ნავიგაციის ბლოკი) და გზის გადამწოდის დახმარებით  ობიექტის ადგილმდებარეობის კოორდინატების დადგენას; თანამგზავრული ნავიგაციის რეჟიმი - თანამგზავრული სანავიგაციო სისტემის დახმარებით უზრუნველყოფს ობიექტის ადგილმდებარეობის კოორდინატების დადგენას.
6. გამოსახვის მოწყობილობაზე ქსმ/ჯტრ/სატანკო/ავტოტრანსპორტის სანავიგაციო და ისეთი საორიენტაციო სიდიდეების ავტომატურად გამოსახვა, როგორებიცაა: სამგანზომილებიან სივრცეში საორიენტაციო კუთხეები, სამ ღერძთან მიმართებაში მოტრიალების სიჩქარე და სამ მიმართულებაში გადაადგილების აჩქარება და სიჩქარე.
7. ქსმ/ჯტრ/სატანკო/ავტოტრანსპორტის მოძრაობისას ელექტრონული სანავიგაციო რუქასთან უწყვეტი მუშაობა ჩაშენებულ მეხსიერების ბარათზე სანავიგაციო ელექტრონული რუქების (რუსეთის ყველა სამხედრო ოლქის) შენახვის უზრუნველყოფით.
8. უზრუნველყოფს ტაქტიკური რგოლის მართვის ერთიან სისტემა „Созвездие М2“-თან  მუშაობის შესაძლებლობას.
9. ელექტრონული საბორტე მოწყობილობებით აღჭურვილი სამხედრო ავტოტრანსპორტის სისტემებისა და აგრეგატების დიაგნოსტიკა.
10. საბორტე გამომთვლელი ბლოკის ეკრანზე დიაგნოსტიკური მონაცემების გამოსახვა.
11. ჩაშენებული საბორტე მიკროპროცესორული ბლოკის ეკრანზე ისეთი ინფორმაციის გამოსახვა, როგორიცაა:

• გეოგრაფიული კოორდინატები (გრძედი და განედი)
• სიჩქარე, კმ/სთ
• მოძრაობის მიმართულება
• დრო და თარიღი, GMT, გრინვიჩი
• სანავიგაციო გადაწყვეტილებაში ჩართული ხილვადი თანამგზავრების რაოდენობა: ცალ-ცალკე ГЛОНАСС და GPS თანამგზავრებისთვის

12- 5 წლის განმავლობაში (480 000 საგზაო წერტილი) ჯავშანსატანკო და ავტოტექნიკის გადაადგილების მარშრუტის გაზომვითი ინფორმაციის მყარსხეულიან საბორტე დამგროვებელზე  ავტომატურად ჩაწერა და შენახვა (რეჟიმი „შავი ყუთი“).

„ამჟამად სისტემაზე საკონსტრუქციო სამუშაოები დასრულებულია და ის ნაკეთობის შემადგენლობაში გადის გამოცდებს“ - განაცხადა ცენტრალური სამეცნიერო კვლევითი ინსტიტუტი „ვოლნას“ (ЦНИИ „Волна“) მთავარმა ინსტრუქტორმა, სერგეი მოისენკომ. „კომპლექსის დახვეწა გრძელდება, მომავალ წელს ის ახალ ფუნქციას შეიძენს - „სენსორულ ეკრანზე გამოყვანილი იქნება პერსპექტივაში საბრძოლო მანქანების აღსაჭურვავად განკუთვნილი საბრძოლო მოდულების დისტანციური მართვის ფუნქცია“ დაამატა სერგეი მოისენკომ. 

აღნიშნული კომპლექსი უკვე გადის სახელმწიფო გამოცდებს ისეთ მანქანებზე, როგორებიცაა ჯავშანმანქანა КамАЗ „Тайфун“ და ძირითადი საბრძოლო ტანკი „Армата“.

ГАЛС-Д4-ით აღჭურვილი КамАЗ „Тайфун“

წყარო:

• Российской бронетехнике добавят ума
• Бортовая информационно-управляющая система “ГАЛС-Д4”
• New Russian tanks & combat vehicles to be fitted with GALS-D4 damage control information system

ამერიკელებისა და ბრიტანელების საჰაერო ოპერაციები ერაყის თავზე 1991-2001 წლებში

1991 წლის მარტში, სპარსეთის ყურის პირველი ომის დასრულების შემდეგ, ერაყელებსა და ამერიკელებს (მოკავშირე ბრიტანელებთან ერთად) შორის შედარებითი მშვიდობა ჩამოწვა. ერაყელთა საჰაერო ძალები დეზორგანიზირებული და დასუსტებული იყო და მოწინააღმედეგეთა უპირატეს ძალებს ვერ უპირისპირდებოდა. „კატა-თაგვობანას“ თამაში ერაყელთა ჰსთ ძალებმა იკისრეს. ჩვეულებრივ შემთხვევაში მოკავშირეები მათ ცეცხლზე ჰსთ ბაზებისა და მართვის ცენტრების დაბომბვით პასუხობდნენ. ომის შემდგომი 11 წლის განმავლობაში ერაყის თავზე გამოუცხადებელი საჰაერო ომი მიმდინარეობდა.

ერაყის საჰაერო სივრცეში არსებული ჩრდილოეთი (ლურჯი) და სამხრეთი (წითელი) აკრძალული საჰაერო სივრცეები

1991 წლის ომის დასრულების შემდგომ რეგიონში მთელი რიგი პრობლემები წარმოშვა. ერთ-ერთი მათგანი იყო ქვეყნის ჩრდილოეთით მოსახლე, ერაყის რეჟიმის წინააღმდეგ აჯანყებული  ქურთების დაცვა. დამსჯელი ოპერაციების განხორციელების აღსაკვეთად ერაყულ ავიაციას 36-ე პარალელის ჩრდილოეთით ფრენა აეკრძალა. ყველაფერთან ერთად ეს ღონისძიება ჰუმანიტარული დახმარების უსაფრთხო მიწოდების შესაძლებლობასაც იძლეოდა.

20 მარტს, ცეცხლის შეწყვეტიდან 17 დღის გასვლის შემდეგ, აღნიშნული აკრძალული ზონის დარღვევის გამო ამერიკულმა F-15C-მ ერაყული Су-22 ჩამოაგდო. 22 მარტს კიდევ ერთი Су-22 იქნა ჩამოგდებული, ხოლო ხრახნულ ძრავიანი PC-9-ის პილოტმა F-15C-სთან დაპირისპირებას კატაპულტირებადი სავარძლის გამოყენება არჩია. ერაყის ქურთი მოსახლეობისთვის ჰუმანიტარული დახმარების მიწოდების ოპერაციას „Provide Comfort” ეწოდა და ოფიციალურად 1991 წლის 5 აპრილს დაიწყო. თავდაპირველად აკრძალულ ზონაში ნებადართული იყო ერაყული Ми-8-ებისა და Ми-25-ების ფრენა, მაგრამ ეს მდგომარეობა მას მერე დასრულდა, რაც ერაყულმა მთავრობამ მათი გამოყენება ქურთების წინააღმდეგ დაიწყო.

ერაყული ავიაციისთვის აკრძალივს მეორე ზონა 32-ე პარალელის სამხრეთით 1992 წლის 27 აგვისტოს დადგინდა. აკრძალვის ოპერაციის, სახელწოდებით „Southern Watch“, მიზანს ერაყის სამხრეთით მცხოვრები შიიტი მოსახლეობის არსებული რეჟიმისგან დაცვა წარმოადგენდა. მათ წინააღმდეგ სადამის არმია, მოკავშირეთა მასიურ დაბომბვებს გადარჩენილ ხრანნიან თვითმფრინავ PC-9-ბსა და ვერტმფრენებს იყენებდა. პირველი სამი თვის განმავლობაში ერაყელებს მეორე ზონის დადგენის წინააღმდეგ რაიმე სერიოზული პროტესტი ან წინააღმდეგობა არ გამოუხატავთ. მთლიანობაში 1992 წელმა წყნარად და რაიმე შემთხვევების გარეშე ჩაიარა.

მდგომარეობა 1992 წლის დეკემბერში - 1993 წლის იანვარში შეიცვალა, ეს პერიოდი ჯორჯ ბუშ უფროსის პრეზიდენტობის დასასრულს დაემთხვა. ამ თვეებში აკრძალულ ზონებში ჰსთ ბატარეები იქნა გადასროლილი და ჰაერში გამანადგურებლემა დაიწყეს ფრენა. 1992 წლის 27 დეკემბერს ერაყელთა ორმა МиГ-25-მა აკრძალული საჰაერო ზონა დაარღვია და ამერიკელთა 33-ე საჰაერო ესკადრილიის F-16-ისკენ როგორც მინიმუმ ერთი რაკეტა გაუშვა. ამერიკელმა პილოტმა, ჰარი ნორთმა, რომელიც F-16D-ს მეორე პილოტის გარეშე მართავდა, მტრის მიმართულებით ერთი AIM-120 AMRAAM გაისროლა, რის შედეგადაც USAF-ის ისტორიაში F-16-მა პირველად ჩაიწერა გამანადგურებლის ჩამოგდება, აღსანიშნავია რომ ეს ამ ტიპის რაკეტისთვისაც პირველი ჩამოგდება იყო. 1993 წლის 2 იანვარს ერაყულმა МиГ-25-მა სადაზვერვო U-2-ისთვის გზის გადაჭრა სცადა, მაგრამ ერთმა F-15C-მ მისი მოგერიება მოახერხა. ერაყელების მხრიდან აქტიურ საჰაერო მოქმედებებს საპასუხოდ მსხვილმაშტაბიანი საჰაერო ოპერაცია მოჰყვა, რომელშიც 100-110 თვითმფრინავი ღებულობდა მონაწილეობას (35 ცალი ავიამზიდ Kittyhawk-იდან ხოლო დანარჩენები სახმელეთო ბაზებიდან). საჰაერო იერიშები ერყელთა ოთხ მართვისა და კონტროლის ცენტრზე განხორციელდა, ასევე განადგურებული იქნა ჰაერსაწინააღმდეგო SA-3 რაკეტების ბაზები და თავშეყრის ადგილები ქვეყნის სამხრეთით, ქალაქ კუტსა და ბასრას შორის.

1993 წლის 17 იანვარს ერთმა F-16-მა აკრძალვის ჩრდილოეთ ზონაში МиГ-29 ჩამოაგდო, ხოლო F-4G-მ ჰაერსაწინააღმდეგო ბატარეა გაანადგურა, რომელიც მანამდე სადაზვერვო ფრენაში გასულმა ფრანგულმა Jaguar-მა აღმოაჩინა. იმავე დღეს, სპარსეთის ყურეში ომის დაწყებიდან ორ წლისთავზე, ამერიკულმა ხომალდებმა ბაღდადის სამხრეთდასავლეთით 13 კილომეტრში მდებარე ზააფარანიგას ბირთვული კვლევით ცენტრის წინააღმდეგ, 45 ცალი ფრთოსანი რაკეტა Tomahawk გაუშვეს. 18 იანვარს ბრიტანულმა და ამერიკულმა ბომბდამშენებმა, ფრანგული Mirage-2000-ების დაფარვის ქვეშ, ქვეყნის სამხრეთ ნაწილში მდებარე ჰსთ პოზიციებს დაარტყეს. 19 იანვარს, აკრძალვის ჩრდილოეთ ზონაში, ქალაქ მოსულის შემოგარენში, ერთმა F-4G-მ და ერთმა F-16C-მ რაკეტა HARM-სა და კასეტური ბომბების გამოყენებით ჰსთ პოზიციები გაანადგურეს. 21 იანვარს, ერაყის მიერ ბილ კლინტონის არჩევასთან დაკავშირებით კეთილი ნების გამოხატვის მიზნით გაკეთებული ცეცხლის შეწყვეტის განცხადებიდან 29 საათის შემდეგ, ერთმა F-4G-მ და ერთმა F-16C-მ, ქალაქ მოსულიდან 16 კილომეტრით სამხრეთი მდებარე რადარს დაარტყეს.

გამანადგურებლები F-15C, F-15E და F-16 ერაყში აკრძალული ზონის პატრულირებისას

1993 წლის განმავლობაში აკრძალვის ჩრდილოეთ ზონაში ამერიკელები ერაყულ სამიზნეებს 11 დღის განმავლობაში ბომბავდნენ. 9 აპრილს ერთი F-4G და სამი F-16C ჰსთ ცეცხლის ქვეშ მოყვნენ და საპასუხოდ კასეტური ბომბები გამოიყენეს. 18 აპრილს ორი F-4G ქალაქ  მოსულის სამხრეთით, 55 კილომეტრში მდებარე რადარით იქნენ გადაჭერილები, თვითმფრინავებმა რადარი ანტისარადარო რაკეტა  HARM-ის საშუალებით გაანადგურეს. მომდევნო სამი წლის განმავლობაში ერაყული რეჟიმი გაეროს დამკვირვებლებს მასიური განადგურების იარაღის გაუვნებელყოფისა და განადგურების პროცესზე დაკვირვების ნებას რთავს, რის შედეგადაც საჰაერო შემთხვევების რაოდენობა საგრძნობლად კლებულობს.

1996 წლის 30 აპრილს, ერაყელების მიერ ქალაქ არბილზე თავდასხმის საპსასუხოდ, აშშ-მ ფრთოსანი რაკეტებით  ერაყის სამხრეთ ნაწილში ჰსთ რაკეტების რვა პოზიციასა და მართვისა და კონტროლის შვიდ ცენტრს დაარტყა. ერთი საესკადრო ნაღმოსნიდან და ერთი სადესანტო  ხომალდიდან 14 ცალი ფრთოსანი რაკეტა იქნა გაშვებული, ხოლო ორმა B-52H-მა AGM-86C ტიპის 13 ცალი საჰაერო მართვადი რაკეტა გაუშვა.

1996 წლის 4 სექტემბერს აკრძალვის სამხრეთი ზონა ჩრდილოეთით 95 კილომეტრით გაფართოვდა და 32-ე პარალელიდან 33-ე პარალელამდე გადაიწია. ეს მოქმედება საფრანგეთმა გააპროტესტა და ფრანგულმა გამანადგურებლებმა ფრენა ისევ ძველი ზონის ფარგლებში განაგრძეს. ამ გაფართოების შედეგად სამი მნიშვნელოვანი ბაზა აკრძალვის ზონის დაფარვაში აღმოჩნდა - ერთი სამხრეთ საზღვართან, იორდანიის მახლობლად, ხოლო ორი ბაღდადის სამხრეთით. იმავე დღეს ამერიკულმა ხომალდებმა 17 ცალი Tomahawck გაუშვეს ერაყის სამხრეთ რაიონებში მდებარე სამიზნეების გასანადგურებლად.

1996 წლის 11 სექტემბერს ინჩირლიკის ბაზიდან აფრენილი ორი ამერიკული F-16-ის წინააღმდეგ უშედეგოდ იქნა გამოყენებული SA-6 ტიპის ჰსთ რაკეტა.

1997 წელს ქურთების დასაცავად განხორციელებული ოპერაცია „Provide Comfort” დასრულდა და შესაბამისად აკრძალვის ოპერაციას სახელი შეეცვალა და „Northen Watch“ ეწოდა. 1997 წლის ბოლომდე ერაყმა გაეროს დამკვირვებლების რჩევები არ გაითვალისწინა. დაკვირვებლებისთვის მასიური განადგურების იარაღის გაუვნებელყოფის პროცესზე დაკვირვებში ხელის შეშლამ პოლიტიკური კრიზისი გამოიწვია და საჰაერო დარტყმების განახლების საფრთხე წარმოშვა. დაძაბულობა 1998 წლის 23 თებერვალს ერაყის პრეზიდენტის, სადამ ჰუსეინისა და გარეოს გენერალური მდივნის, კოფი ანანს შორის მიღეწული შეთანხმებთ განიმუხტა. კრიზისი ქვეშ მყოფ რაიონებში შეყვანილი მოკავშირეთა ძალები 1998 წლის ივნისამდე ნელ-ნელა უკან იქნა გაყვანილი.

გაეროსთან თანამშრომბლობა დიდხანს არ გაგრძელებულა. 1998 წლის ნოემბრის შუა რიცხვებში ბოლო წამებში მოხერხდა ახალი საჰაერო დარტყმების თავიდან აცილება. მაგრამ მდგომარეობა არ გამოსწორდა და ერაყი კვლავ აგრძელებდა დამკვირვებლებისთვის ხელის შეშლას. 16 დეკემბერს, ერაყიდან დამკვირვებლების გამოსვლის დღეს, ამერიკელებმა და ბირტანელებმა სადამსჯელო ოპერაცია „Desert Fox“ წამოიწყეს. პირველ ღამეს 280-მა Tomahawck-მა და აშშ-ს საზღვაო ძალების 70 გამანადგურებელმა 50 სამინზეს დაარტყა. მომდევნო ღამეს განხორციელებულ 200 თვითმფრინავიან ოპერაციაში ბრიტანული Tornado-ებიც ჩაერთნენ. ამ ოპერაციაში მონაწილეობა პირველად B-1B-ს ტიპის რამდენიმე სტრატეგიულმა ბომბდამშენმაც მიიღო. 18 დეკემბრის ღამეს საჰაერო იერიშები ბაღდადის გარშემო მდებარე  სამიზნეებზე მიიტანეს. ოპერაცია მომდევნო დღეს დასრულდა. ოთხი დღის განმავლობაში 348 დამრტყმელმა და დამხმარე თვითმფრინავმა, 650 გასვლის ფარგლებში დარტყმები 93 სამიზნეს მიაყენეს (უმეტესობას ერთზე მეტჯერ). განადგურდა ჰსთ სისტემების 32 პოზიცია, კონტროლისა და მართვის 20 ცენტრი, ელიატრული საჯარისო შენაერთები, აეროდრომები, ბიოლოგიური იარაღის წარმოების ინფრასტუქტურა და სხვა მნიშვნელოვანი ობიექტები. 28 დეკემბერს ერაყელები შეეცადნენ ერთი F-15E და ერთი F-16CJ-ს ჩამოგდებას, საპასუხოდ გამანადგურებლებმა  ბომბები GBU-12-ები და რაკეტა HARM-ები გამოიყენეს. 30 დეკემბერს F-16-ის წინააღმდეგ უშედეგოდ იქნა გაშვებული 6-8 ცალი SA-6 ტიპის ჰაერსაწინააღმდეგო რაკეტა.

„Desert Fox“-ის მსვლელობისას, აბუ გურაბში (Abu Ghurayb) განადგურებული ბაღდადის ბრიგადის კაზარმები და ავტოსადგომი, 1998 წლის დეკემბერი

„Desert Fox“-ის მსვლელობისას ტაჯიში მდებარე ბაღდადის დივიზიის განადგურებული შტაბბინა, 1998 წლის დეკემბერი

1999 წელი აქტიური მოქმედებების წელი იყო. 5 იანვარს ერთმა МиГ-მა და ერთმა Mirage F.1-მა აკრძალული საჰაერო ზონა დაარღვიეს. ერთი შეტაკებისას ორმა F-15-მა ბაღდადის სამხრეთდასავლეთით მფრენი ორი МиГ-25-ის წინააღმდეგ უშედეგოდ სამი AIM-120 AMRAAM და ერთი AIM-7 Sparrow გაუშვა. სხვა ორი МиГ-25-ის წინააღმდეგ ორმა F-14-მა ასევე უშედეგოდ გამოიყენა AIM-54 Phoenix-ის ტიპის რაკეტები. 1999 წლის განმავლობაში აკრძალვის მარტო ჩრდილოეთ ზონაში ამერიკული გამანადგურებლები 105 დღის განმავლობაში ახორციელებდნენ საჰაერო იერიშებს, რომელთა განმავლობაში ფართოდ გამოიყენებოდა  ანტისარადარო რაკეტები HARM და ლაზერითა და ინფრაწითელი/ელექტროოპტიკური საშუალებებით მართვადი  ბომბები GBU-15 და AGM-130.

1999 წლის 24 იანვარს ერაყელებმა ქალაქ მოსულთან ახლოს მფრენ თვითმფრინავს გაუხსნენს ცეცხლი. იმავე დღეს ასეთი კიდევ სამი შემთხვევა დაფიქსირდა და შედეგად ამერიკელებმა  რადარი და SA-3-ების ბატარეა გაანადგურეს. მომდევნო ორი დღის განმავლობაში კიდევ ექვსი ანალოგიური შემთხვევა დაფიქსირდა, რასაც ამერიკელთა საპასუხო ქმედებები მოჰყვა.

2000 წელი ასევე აქტიური მოქმედებების წელიწადი იყო. როგორც ვარაუდობენ 1998 წლის დეკემბრიდან 2000 წლის აგვისტომდე ერაყელებმა 1000-ჯერ განახორციელეს შეტევითი ან აგრესიული ქმედება მოკავშირეთა საჰაერო ძალების წინააღმდეგ. იმავე პერიოდში მარტო სამხრეთ აკრძალულ ზონაში დაფიქსირდა საჰაერო სივრცის დარღვევის 160 შემთხვევა.

ერაყული რეჟიმი ამერიკელების წინააღმდეგ მის ხელთ არსებულ ერთადერთ საშუალებას, ჰაერსაწინააღმდეგო სისტემებს, იყენებდა. ამ ქვედანაყოფების სამხედრო მოსამსახურეებს რეჟიმი განსაკუთრებული ყურადღებით ექცეოდა - მათზე გაიცემოდა პრემიები და ეძლეოდათ საუკეთესო აღჭურვილობა. სადამ ჰუსეინი ამერიკული თვითმფრინავის ჩამომგდებ ქვედანაყოფს პირადად დაპირდა 5000 დოლარს, ხოლო ჯარისკაცს, რომელიც ამერიკელ ან ბრიტანელ პილოტს აიყვანდა ტყვედ, ჯილდოდ 2500 დოლარი ერგებოდა. აღნიშნული პროპაგანდისტული ჯილდო არავის არ ერგო და ერაყული ჰსთ მხოლოდ უპილოტო სადაზვერვო თვითმფრინავების ჩამოგდებით შემოიფარგლა. ერაყული მხარის განცხადების თანახმად, აკრძალვის ზონების შემოღების შემდეგ, მოკლული იქნა 1477, ხოლო დაიჭრა 1358 ერაყელი სამხედრო მოსამსახურე.

2001 წლის 19 ივლისს ქუვეითის თავზე მოპატრულე E-2C Hawkeye ტიპის მფრინავი რადარის წინააღმდეგ ერაყელებმა უშედეგოდ გამოიყენე ჰსთ რაკეტა. ხუთი დღის მოგვიანებით ერთი სადაზვერვო U-2 კინაღამ ჩამოაგდეს, მფრინავმა ძაან ახლოდან იგრძნო აფეთქების ტალღა. 2001 წლის 10 აგვისტოს ამერიკელთა და ბრიტანელთა 20 საბრძოლო და 30 დამხმარე თვითმფრინავმა სამი სამიზნის წინააღმდეგ განახორციელა გაფრენა, განადგურებული იქნა ოპტიკურბოჭკოვანი ჰსთ ცენტრი, ადრეული აღმოჩენის მობილური რადარი და ბაღდადის სამხრეთაღმოსავლეთით მდებარე ჰაერსაწინააღმდეგო რაკეტების ბატარეა.

ერაყსა და აშშ-ს შორის 2002 წელსაც დაძაბულს ვარაუდობდნენ. იანვარში აშშ-ში განაცხადეს რომ ბაღდადი 2015 წლისთვის შექმნიდა ბალისტიკურ რაკეტებს, რომლებიც ამერიკას მისწვდებოდნენ. გაცილებით ადრე, ვიდრე ეს ჩრდილოეთ კოერისა და ერაყის მუქარაში იყო გამოცხადებული. აშშ-ს თანახმად ერაყის ხელთ არსებული ქიმიური და ბიოლოგიური იარაღის დიდი რაოდენობა მსოფლიო მშვიდობისთვის დიდ საფრთხეს წარმოადგენდა. 2002 წლიდან რეგიონში ამერიკული ძალების რაოდენობის გაზრდა დაიწყო. ზრდამ პიკს წლის ბოლოს მიაღწია. მარტო აგვისტოში ერაყული ჰსთ ძალების მხრიდან შეტევის 110 შემთხვევა დაფიქსირდა. 7 სექტემბერს  ამერიკელთა და ბრიტანელთა 106-მა გამანადგურებელმა ერაყის დასავლეთ რეგიონში მდებარე უზარმაზარ მართვის ცენტრს დაარტყა. 6 ნოემბერს ავიამზიდ USS “Abraham Lincoln”-ის ესკადრილია VFA-115-ის კუთვნილმა E/F-18 Super Hornet-ის ტიპის გამანადგურებლებმა ტალილთან მდებარე სარაკეტო პოზიციებზე და მართვის ცენტრზე JDAM ბომბებით მიიტანა იერიში. ანალოგიური იერიშები 7 და 10 ნოემბერსაც განმეორდა. ეს ამერიკის საზღვაო ძალების უახლესი მრავალფუქციური გამანადგურებლის ცეცხლით ნათლობა იყო.

1991 წელს სპარსეთის ყურის პირველი ომის დასრულების შემდგომი 11 წლიანი შესვენება ახალი იარაღის გამოცდისთვის და დახვეწისთვის საკმაოდ ხელსაყრელი გამოდგა. აღნიშნული შესვენება რეგიონში შემდეგი სერიოზული შეტაკების, რომელი 2003 წლის მარტში დაიწყო, მოსამზადებლად იქნა გამოყენებული.

გამოყენებული წყაროები:

1- Tim Ripley: OPERATION PROVIDE COMFORT II – WESTERN FORCES PROTECTS KURDS, “IDR”, 10/1991.
2- Robert F.Dorr: BACK TO IRAQ, WAPJ, Vol 14, Autumn/Fall 1993
3- Marvin Leibstone, Ezio Bonsignore: US MILITARY VS IRAQ “NEW WARFARE”, “Military Technology”, 3/1998.
4- Steve Davies: OPERATION NORTHEN WATCH, “AFM”, Decenber 2002

რუსეთის არმია - 2016 წლის შედეგები (ამონარიდები შოიგუს გამოსვლიდან)

გამოსვლისას რუსეთის თავდაცვის მინისტრი, შოიგუ, ქვეყნის მთავარსარდალს, ვლადიმერ პუტინს მიმართავს:

გასულმა წელმა რუსეთის ფედერაციის უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული დიდი რაოდენობით მაშტაბური მოვლენები ჩაიტია. აღინიშნა როგორც ჩვენი ქვეყნისთვის გამოწვევების ხასიათისა და გეოგრაფიის გაფართოება, ასევე საერთაშორისო ურთიერთობებში სამხედრო ძალის როლის ზრდა. მსოფლიო ბოროტებასთან, ტერორიზმთან, ბრძოლისათვის ძალების გაერთიანების ნაცვლად, NATO-მ რუსეთი მთავარ საფრთხედ გამოაცხადა და აგრძელებს ჩვენს საზღვრებთან სამხედრო პოტენციალის გაზრდას.

ამ მიზეზით ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის ქვეყნებმა სამხედრო ბიუჯეტი 26 მილიარდი დოლარით გაზარდა და მისმა საერთო რაოდენობამ 918  მილიარდ დოლარს მიაღწია.

NATO-ს ხელმძღვანელობამ გადაწყვეტილება მიიღო, მომავალ წელს, ბალტიისპირეთის ქვეყნებში, 4 გაძლიერებული ბატალიონის დონის ტაქტიკური ჯგუფის გაშლის შესახებ, ხოლო აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების ტერიტორიაზე გადაწყდა ამერიკის სახმელეთო ჯარების ჯავშანსატანკო ბრიგადის განთავსება და გაშლა.

ასევე გააქტიურდა NATO-ს ქვეყნების სადაზვერვო მოღვაწეობა რუსეთის ტერიტორიის პერიმეტრზე. ბოლო ათი წლის განმავლობაში რუსეთის საზღვრებთან მათი სადაზვერვო ავიაციის ფრენების რაოდენობა სამჯერ გაიზარდა, ხოლო რუსეთის საზღვრის სამხრეთ-დასავლეთ მონაკვეთზე რვაჯერ. შედარებისთვის, 90-იან წლებში ფრენების რაოდენობა 107 იყო, 2000-იანებში - 298, ამ წელს მათმა რაოდენობამ უკვე 852-ს მიაღწია. ამან გვაიძულა რომ, ბალტიკის, შავი ზღვისა და არქტიკის რუსეთის საჰაერო სივრცის დაცვის მიზნით გამანადგურებელი ავიაციის ფრენები 61% გაგვეზარდა. ერთნახევარჯერ გაიზარდა რუსეთის ტერიტორიულ წყელბში საზღვაო დაზვერვის ინტენსივობა. ჩვენ ყურადღებით ვაკვირდებით ამ მოღვაწეობას და მის აღსაკვეცად გადამწყვეტ მოქმედებებს ვახორციელებთ. NATO-მ სამხედრო სწავლებების ინტენსივობა გააორმაგა, რომელთა უმეტესობაც ანტირუსულ მიმართულებით ხასიათდება. მაგალითად, ბრიტანეთის შეიარაღებულ ძალებში, მოწინააღმდეგის აღსანიშნავად, სოლსბერი-პლეინის პოლიგონზე, რუსული ტექნიკის და რუსულ ფორმაში გამოწყობილი სამხედრო მოსამსახურეების გამოყენება დაიწყეს. ბოლოს ჯარების გაწვრთნის მსგავსი მეთოდი მეორე მსოფლიო ომის დროს, გერმანელების მიერ იქნა გამოყენებული.

ბრიტანელები რუსული ფორმითა და ტექნიკით სწავლებაზე

აშშ-ს რაკეტსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემა ევროპაში საწყის ოპერატიულ მზადყოფნაზე გაყვანილი. მისი ელემენტები ასევე იშლება იაპონიაში, ხოლო მომდევნო წელს მათი გაშლა უკვე სამხრეთ კორეაში დაიწყება. რაკეტსაწინააღმდეგო თავდაცვითი სისტემის გამშვები დანდგარის, Mk-41-ის, უნივერსალურობა ჩუმად, მცირედი გადაკეთების შედეგად, მათში ფრთოსანი რაკეტების, „ტომაგავკების“, განთავსების საშუალებას იძლევა. ჩვენს საზღვრებთან  ამგვარი რაკეტების რაოდენობა, რომელთა ფრენის მანძილი 2400კმ-ს შეადგენს, სავარაუდოდ 150-იდან 300-მდე მიაღწევს. რუსეთის დასავლეთ საზღვრებთან ამ რაკეტების მიფრენის დრო 10 წუთს უდრის.

ამ საფრთხის ნეიტრალიზაციის მიზნით, თქვენს მიერ (პუტინს მიმართავს), დამტკიცებული გადაწყვეტილება შესრულებულია.

აშშ-ში ბირთვული ავიაბომბებისა და ევროპაში მათი შენახვის ადგილების მოდერნიზაციის პროგრამა ხორციელდება. მთლიანობაში ეს ორასამდე განახლებული ამერიკული ბირთვული ავიაბომბია, რომლებიც განთავსებულია ისეთ ქვეყნებში, როგორებიცაა ბელგია, იტალია, ნიდერლანდები, გერმანია და თურქეთი.

დამტკიცებული გეგმის მიხედვით გრძელდება შეიარაღებული ძალების მშენებლობა, გაზრდილია მათი ხარისხობრივი მდგომარეობა.

პირადი შემადგენლობით დაკომპლექტებამ 93% მიაღწია. კონტრაქტით მომსახურე სამხედროების რაოდენობა 384 ათას კაცამდე გაიზარდა. რუსეთის სიტორიაში პირველად სერჟანტთა შემადგენლობა პროფესიონალური გახდა.

საგრძნობლად გაიზარდა სამხედრო მოსამსახურეთა მომზადების დონე. სირიაში საბრძოლო გამოცდილება რუსეთის საჰაერო-კოსმოსური ძალების 84% მიიღო.

სტრატეგიული დანიშნულების სარაკეტო ჯარებში საბრძოლო მზადყოფნის მდგომარეობაში გამშვები დანადგარების 99% იმყოფება, აქედან 96% - მყისიერი გაშვების მუდმივ მზადყოფნაშია.

საბრძოლო მორიგეობაზე დადგა, მობილური და სტაცონარული ბაზირების კომპლექს „იარსით“ (Ярс) აღჭურვილი 4 სარაკეტო პოლკი.

მობილური საკონტინენტთაშორისო ბალისტიკური ბირთვული რაკეტა PC-24 «Ярс»

საავიაციო სტრატეგიული ბირთვული ძალები ოთხი მოდერნიზირებული თვითმფრინავით შეივსო: ორი ცალი Ту-160-ითა და ორი ცალი Ту-95МС-ით.

საზღვაო სტრატეგიული ძალების წყნარი ოკეანის ფლოტის დაჯგუფება გაძლიერდა წყალქვეშა სტრატეგიული დანიშნულების კრეისერ „ვლადიმერ მონომახით“.

შეიარაღებულ ძალებს მიეწოდათ 41 ცალი ახალი ბალისტიკური რაკეტა. ამგვარად ბირთვული ტრიადის თანამედროვე შეიარაღებით აღჭურვამ 60% მიაღწია.

გაიზარდა საერთო დანიშნულების ძალების საბრძოლო პოტენციალი.

სახმელეთო ჯარებში შეიქმნა ცხრა შენაერთი, მათ შორის ოთხი მოტომსროლელთა და ერთი სატანკო დივიზია.

ჯარებში მიღებული იქნა 2930 ცალი ახალი და მოდერნიზირებული იარაღის ნიმუში. ამან საშუალება მოგვცა გადაგვეიარაღებინა კიდევ ორი სარაკეტო ბრიგადა, ორი საზენიტო სარაკეტო ბრიგადა და ორი საზენიტო სარაკეტო პოლკი, ერთი სპეციალური დანიშნულების ბრიგადა, თორმეტი მოტომსროლელთა და სატანკო ბატალიონები, სამი საარტილერიო დივიზიონი. სახმელეთო ჯარების თანამედროვე შეიარაღებით აღჭურვის დონემ 42% მიაღწია. 

საჰაერო-კოსმოსრუმა ძალებმა 139 თანამედროვე საფრენი აპარატი მიიღეს, კიდევ ოთხი საზენიტო-სარაკეტო პოლკი გადაიარაღდა საზენტიო სარაკეტო სისტემა С-400 „Триумф“-ით. ამას გარდა, ჯარებს მიეწოდა 25 ცალი სარაკეტო-საქვემეხო საზენტიო კომპლექსი „Панцирь-С“ და 74 ცალი რადიოლოკაციური სადგური. საჰაერო-კოსმოსურ ძალებში თანამედროვე შეიარაღების დონე 66% მიყვანილი, ხოლო გამართულობა 62%.

წარმატებით დასრულდა მაღალი ქარხნული მზადყოფნის სამი ცალი ახალი რადიოლოკაციური სადგურის, „ვორონეჟის“ (Воронеж), სახელმწიფო გამოცდები ორსკში, ბარნაულში და ეინსისკში. 2017 წელს სადგურები საბრძოლო მორიგეობაზე დადგებიან. განხორციელდა სამი ცალი მოქმედი რადიოლოკაციური სადგურის დამუშავება ბარანოვიჩში, მურმანსკში და პეჩორაში ქარხნული, მაღალი მზადყოფნის ტექნოლოგიების გამოყენებით.

ყველაფერმა ამან, პირველად რუსეთის ისტორიაში, ჩვენი საზღვრის პერიმეტრზე ყველა სტრატეგიულ საჰაერო-კოსმოსურ მიმართულებაზე და ბალისტიკური რაკეტების ყველა ტიპის ტრაექტორიაზე სარაკეტო თავდასხმის გაფრთხილების რადიოლოკაციური აღმოჩენის მთლიანი ველის შექმნის საშუალება მოგვცა. 

შეიარაღებულ ძალებს, წელს, 260 უპილოტო საფრენი აპარატის შემცველი 105 კომლექსი მიეწოდა და უპილოტო ავიაციის 36 სამხედრო ნაწილი ჩამოყალიბდა.

მთლიანად შეიარაღებზე იმყოფება ორი ათასი უპილოტო საფრენი აპარატით აღჭურვილი 600-ზე მეტი კომპლექსი. შედარებისთვის, 2011 წელს შეიარაღებულ ძალებს მხოლოდ 180 მოძველებული სისტემა გააჩნდა. გასულ წელთან შედარებით, უპილოტო ავიაციის ფრენების ინტენსივობა ერთნახევარჯერ გაიზარდა.

სამხედრო-საზღვაო ფლოტის შემადგენლობაში 24 ცალი ზედაპირის ხომალდი და მომარაგების გემი და ასევე მრავალმიზნობრივი წყალქვეშა ნავია შეყვანილი.

სამხედრო-საზღვაო ფლოტის თანამედროვე შეიარაღებით აღჭურვის დონე 47% -მდეა მიყვანილი

საჰაერო-სადესანტო ჯარებში ჩამოყალიბდა სამი სადაზვერვო ბატალიონი, ექვსი სატანკო ასეული, ორ რადიოელექტრონული ბრძოლისა და ორი უპილოტო საფრენი აპარატების ასეული. მიწოდებულია 188 ცალი ახალი და მოდერნიზირებული საბრძოლო შეჯავშნული მანქანა. საჰაერო-სადესანტო ჯარების თანამედროვე შეიარაღებით აღჭურვის დონე 47% შეადგენს.

ახალი განვითარება ჰპოვა მართვის სისტემების ტექნიკურმა საფუძველმა. ჯარებს მიეწოდათ კავშირგაბმულობის 22 ათასი თანამედროვე საშუალება, რაც 2015 წლის მაჩვენებელთან შედარებით 6% მეტია.

შედეგად შეიარაღებული ძალების კავშირგაბმულობის თანამედროვე ტექნიკით აღჭურვის დონემ 49% მიაღწია.

თავდაცვის სამინისტროს განსაკუთრებულ კონტროლზეა აყვანილი ჯარებში შეიარაღებისა და ტექნიკის მიწოდების შეყოვნების საკითხი. მიმდინარე წელს ამ მაჩვენებელმა 49 ერთეული ძირითადი სახეობა შეადგინა.

შედეგად შეიარაღებული ძალების მუდმივი მზადყოფნის ნაწილებში თანამედროვე შეიარაღებისა და ტექნიკის წილმა 58,3% შეადგინა, ხოლო გამართულობამ - 94%.

სირიაში მიმდინარე საბრძოლო მოქმედებების დროს თანამედროვე და მოდერნიზირებული შეიარაღების 162 ნიმუში იქნა გამოცდილი, შეიარაღებამ მაღალი ეფექტურობა უჩვენა. მათ შორისაა უახლესი საავიცაიო კომპლექსები Су-30СМ და Су-34, ვერტმფრენები Ми-28Н ახ Ка-52. ტაქტიკური მაჩვენებლები დაადასტურა ზეზუსტმა ჭურვებმა და საზღვაო ბაზირების ფრთოსანმა რაკეტებმა, რომლებიც საბრძოლო პირობებში პირველად იქნა გამოყენებული.

გამოვლინდა ხარვეზები, რომლებიც საპოლიგონე გამოცდების დროს არ აღმოჩენილა. მათ აღმოფხვრამდე შეჩერდა შეიარაღების 10 სახეობის შესყიდვა.

სირიაში ოპერაციის დაწყებამდე შეიარაღებული ძალებისთვის დასმული ძირითადი ამოცანები შესრულებულია. რუსეთის საჰაერო-კოპსმოსურმა ძალებმა ამ ქვეყანაში ტერორიზმთან ბრძოლის მსვლელობა შემოაბრუნეს. ჰამასთან და ჰომსთან განადგურებული იქნა მსხვილი ბანდფორმირებები. ტერორისტები განდევნილი იქნა ლატაკიიდან და დამასკოს სამხრეთ და ჩრდილოეთ ტერიტორიებიდან, გახსნილია ძირითადი სატრანსპორტო მაგისტრალი, რომელიც დედაქალაქს ქვეყნის ჩრდილოეთთან აკავშირებდა. განთავისუფლებულია დიდი მნიშვნელობის მქონე ქალაქები ალეპო და ელ-კარიატეინი.

სულ მეამობხეებისგან განთავისუფლებულია სირიის 12 360 კვადრატული კილომეტრი და 499 დასახლებული პუნქტი. ოპერაციის დასაწყისიდან რუსულმა ავიაციამ 18 000 გაფრენა შეასრულა და ტერორისტების ინფრასტუქტურას 71 ათასი დარტყმა მიაყენა.

ამის შედეგად განადგურებული იქნა: 725 საწვრთნელი ბაზა, ტყვიაწამლის მწარმოებელი 405 ქარხანა და სახელოსნო, ტერორისტების ათასხუთასამდე სამხედრო ტექნიკა, 35 ათასი მეამბოხე, მათ შორის 204 საველე მეთაური.

ბანდფორმირებებს ჩამოერთვათ 448 ცალი ტანკი და სხვა საბრძოლო შეჯავშნული მანქანა, 57 ცალი ზალპური ცეცხლის სარაკეტო სისტემა და 418 ცალი ცზრს, 410 ცალი ნაღმტყორცნი და 28 ათასზე მეტი ცეცხლსასროლი იარაღი.

შეიარაღებული ძალების ნაღმსაწინააღმდეგო საერთაშორისო ცენტრის სპეციალისტების მიერ აღმოჩენილი და განადგურებული იქნა 26 853 ფეთქებადსაშიში საგანი და გასუფთავებული იქნა 1420 ჰეკტარი ტერიტორია. მარტო განთავისუფლებულ ალეპოში აღმოჩენილი და განადგურებული იქნა 66 ათასი ტონა ასაფეთქებელი ნივთიერება.

სირიის გამოცდილებაზე დაყრდნობით დახვეწილი იქნა ჯარებისა და იარაღის ერთიან ტაქტიკურ ჯაჭვში მართვის სადივიზიონო კომპლექტი. ამან შტაბებისა და მეთაურების მიერ დაგეგმვისა და გადაწყვეტილების მიღების დრო შეამცირა.

თავდაცვის მართვის ეროვნული ცენტრის მართვა ახალ ხარისხობრივ დონეზე იქნა აყვანილი..... შედარებისთვის: ჩვენი ეროვნული ცენტრი საფრანგეთის შეიარაღების მართვის გაერთიანებულ ცენტრ „ბალარს“ შენახული მონაცემების მთლიან მოცულულობას 19-ჯერ, ხოლო გამომთვლელი სიმძლავრეებით 3-ჯერ ჯობია. ამასთან თავდაცვის სამინისტრომ ეს ცენტრი 3-ჯერ სწრაფად და 2,6-ჯერ იაფად ააშენეს ვიდრე ფრანგებმა.

შორიეული ავიაციის თვითმფრინავებმა ნორვეგიის, ჩრდილოეთის, შავი, იაპონური და ყვითელი ზღვების, წყნარი ოკეანის დასავლეთი და ატლანტიკის ოკეანის ჩრდილო-აღმოსავლეთი  და ასევე არქტიკული ზონის საჰაერო სივრცის პატრულირების მიზნით 17 გაფრენა განახორციელეს.

გაიზარდა რუსეთის სამხედრო-საზღვაო ფლოტის ლაშქრობების ინტენსივობა. სულ კარიბის ზღვის აუზში, ცენტრალურ და ჩრდილოეთ ატლანტიკაში და არქტიკულ ზონაში 121 ლაშქრობა განხორციელდა. ადრიატიკის ზღვის მეკობრესაშიშ რაიონებში უზრუნველყოფილია რეგულარული საბრძოლო მორიგეობა.

ამ წლის ოპერატიული მომზადების ყველაზე მაშტაბური ღონისძიება ეს სტრატეგიულ-სამეთაურო სწავლება „კავკასია-2016“-ია (Кавказ-2016). სწავლების დროს განხორციელდა ოთხი არმიის სამხედრო ნაწილების ორიათასხუთას კილომეტრიან მანძილზე გადაჯგუფება. მოხდა საბრძოლო მოქმედებების ახალ თეატრზე შენაერთების მართვის სისტემის სრული გაშლა.

შედეგად დადასტურდა სამხედრო მართვის ორგანოების მიერ რუსეთის სამხრეთით ეროვნული უსაფრთხოების წინააღმდეგ წარმოქმნილ საფრთხესთან სამოქმედო დაჯგუფებების მართვის უნარიანობა.

წელს ოპერატიული და საბრძოლო მომზადების ღონისძიებების ინტენსივობა გაიზარდა. სულ განხორციელდა 3630 სწავლება, აქედან 1250 სახეობათაშორისი.

დაძაბულმა საბრძოლო მომზადებამ, საარმიო საერთაშორისო თამაშებმა და სირიაში მიღებულმა საბრძოლო გამოცდილებამ ჯარების საველე განსწავლის დონე საგრძნობლად აამაღლა.

შედეგად 21% გაიზარდა წლიური ფრენის მაჩვენებელი. საბრძოლო ხომალდებისა და წყალქვეშა ნავების ეკიპაჟების ცურვადობა გაზრდილია  1,7-ჯერ. საჰაერ-სადესანტო ჯარებში ნახტომების რაოდენობამ 5% მოიმატა.

სწავლებებისა და ვარჟიშისათვის ყოველდღიურად გამოიყენება 130 პოლიგონი, რომელთა დატვირთვაც 89-იდან 98%-მდეა.

წელს ამ პოლიგონების რაოდენობას ყირიმში მდებარე პოლიგონი „ოპუკი“ (Опук) დაემატება. პოლიგონი სახეობათშორის დაჯგუფებებში ორმხრივი სწავლების განხორციელების საშუალებას იძლევა.

საერთაშორისო თამაშებში შეჯიბრებები 23 სამხედრო სპეციალობამდეა გაზრდილი. მათში სულ 82 ათასი სამხედრო მონაწილეობდა, მათ შორის სამნახევარი ათასი უცხო ქვეყნის წარმომადგენელი.

თავდაცვის სამინისტროს მიერ კომპლექსურად ვითარდება არქტიკული ტერიტორიები.

დასრულდა სამუშაოები ნოვოსიბირსკის კუნძულებზე, ფრანც-იოსების მიწის არქიპელაგზე და ახალ მიწაზე. გრძელდება რადიოლოკაციური განყოფილებებისა ტექნიკური პოზიციების ამოყვანა და ავიაციის გამიზვნის პუნქტების აშენება კუნძულებზე ალექსანდრე მიწა, ვრანგლერი და შმიდტის კონცხზე.

მთლიანობაში 2016 წლის განმავლობაში შეიარაღებულმა ძალებმა უზრუნველყვეს საბრძოლო შესაძლებლობების 145 ზრდა და ქვეყნის ტავდაცვისუნარიანობის მოცემული დონის მხარდაჭერა.

2015 წლის მაჩვენებლებთან შედარებით აღინიშნება ძირითად მაჩვენებლების ხარისხობრივი და რაოდენობრივი ზრდა. სახელმწიფო შეკვეთის შესრულების შედეგების ზრდა გასულ წელთან 5% გაზრდილი.

შედეგად მუდმივი მზადყოფნის ნაწილების თანამედროვე შეიარაღებით აღჭურვის დონე 58,3%-მდეა გაზრდილი.

5% გაიზარდა შეიარაღებისა და ტექნიკის გამართულობა და მიაღჭია 94%. წლის დასაწყისიდან, კონტრაქტით მომსახურე ჯარისკაცთა და სერჟანტების მთლიანი რაოდენობა 32 ათასი კაცით გაიზარდა.

წყარო:

Выступление Министра обороны Российской Федерации генерала армии Сергея Шойгу на расширенном заседании Коллегии Минобороны России

ახლა უკვე ხუფაგლეჯილი Leopard-2A4

მოკლედ თურქებმა სირიაში პლეტი ქნეს, დატოვეს ორი მთელი Leopard-2A4,  ერთი ქსმ FNSS ACV-15 და კიდევ ერთი, კოშკურა მოგლეჯილი Leopard-2A4 (ხო მართლა, ბულდოზერიც მაგათია)

ფინურმა Patria-მ 120მმ-იან ნაღმტყორცნ NEMO-ს მობილურ საკონტეინერო ვარიანტზე დაიწყო მუშაობა

საკონტეინერო 120მმ-ნი ნაღმტყორცნი NEMO სალაშქრო მდგომარეობაში

ფინურმა კომპანია Patria-მ მსოფლიოში პირველ, კონტეინერში ინეგრირებულ, 120 მილიმეტრიან ნაღმტყორცნზე დაიწყო მუშაობა. სანაღმტყორცნე მობილური კონტეინერული Patria Nemo 120mm ბლოკი ნაღმტყორცნის მართვისთვის ყველა აუცილებელ კომპონენტს შეიცავს.

მობულურ საკონტეინერო NEMO 120mm-ს საზოგადოებას ოფიციალურად 2017 წელს წარუდგენენ. კონტეინერში მსხვიკალიბრიანი იარაღის დამონტაჯების ეს პირველი შემთხვევა იქნება. მანამდე მხოლოდ მცირეკალიბრიანი იარაღის კონტეინერული ვერსიები იყო ცნობილი. Nemo-ს მსგავსი, საკონტეინერო ნაღმტყორცნი, რომელსაც შეუძლია პირდაპირი და დაკიდებული ცეცხლის წარმოება, მანამდე იარაღის ბაზარზე ჯერ არავის წარმოუდგენია.

Patria Nemo-ს კონტეინერი სტანდარტული საზღვაო, 20 ფუნტიანი, კონტეინერის ანალოგიურია, სამაგრი წერტილებიც ანალოგიურ პოზიციებზეა განლაგებული. გარეგნულად ის არაფრით არ განსხვავდება სტანდარტული კონტეინერისგან. მისი სიცოცხლისუნარიანობა დამატებით მზიდ ჩარჩოს ეფუძნება, რომელიც შიდა და გარე ფენებს შორისაა ჩაშენებული.

„გაძლიერებული, მილისებური კონსტრუქცია, უკუცემას ახშობს. სტანდარტულ კონტინერთან შედარებით არსებობს დამატებითი გრძივი და განივი ძელები შიდა და გარე ფენებს შორის“ - განაცხადა კომპანიის საწარმოო ხაზის ვიცე პრეზიდენტმა Kari Reunamäki-მ, რომელიც კონსტრუქციას აღწერდა.

საწყის მდგომარეობაში ჩვეულებრივ საზღვაო კონტეინერთან შედარებით სახურავი 600მმ-თი დაბალია, კონტეინერი სტანდარტულ სიმაღლეს სახურავზე საბორტე ფრთების დამატების შემდეგ აღწევს.

„სამარშო მდგომარეობაში, Nemo-ს მბრუნავი კოშკურა ამ ბორტებით სრულებითაა დაფარული. გადაადგილებისას კოშკურა ჩაკეცილ მგომარეობაშია და ცეცხლის წარმოების მიმართულების საპირისპიროდ არის მიტრიალებული. გასროლისთვის კოშკურა 180 გრადუსით ტრიალდება. სროლის დროს ლულის დაბოლოება კონტინერის გაბარიტების გარეთ უნდა იყოს გატანილი, რათა გასროლის ტალღამ კონტეინერში დამატებითი დაძაბულობა არ გამოიწვიოს“ დაამატა  Kari Reunamäki-მ.

საკონტეინერო 120მმ-ნი ნაღმტყორცნი NEMO საბრძოლო მდგომარეობაში

Nemo-ს კონტინერი საცეცხლე საშუალების და მისი მოწყობილობების მოქნილად ტრანსპორტირებისათვის და ერთი ადგილიდან მეორეზე ადვილად გადასატანადაა შექმნილი. ის ასევე ეკონომიკურად ეფექტურ გადაწყვეტილებას წარმოადგენს.

„Nemo-ს კონტინერი გაცილებით რენტაბელურია, ვიდრე ის სანაღმტყორცნე სისტემები, რომლებიც სატვირთოებზე ან ნავებზე ცალკე ყენდება“.

Nemo-ს კონტინერის მიწოდება მთელი საჭირო მოწყობილობით ხდება და ამას გარდა მას გააჩნია ეკიპაჟის, იარაღისა და საბრძოლო მარაგის ბალისტიკური დაცვა. კონტეინერს გააჩნია თავისი საკუთარი კვების წყარო და ჰაერის კონდიცირების ბლოკი. სტანადრტული სარქველების გარდა კონტინერი ავარიული სარქველითაცაა აღჭურვილი.

კლიენტს შეუძლია აირჩიოს NBC (ბირთვული, ბიოლოგიური და ქიმიური იარაღი) ფილტრაციის სისტემა და ასევე ბალისტიკური დაცვის სასურველი ხარისხი, რომელიც დამზადებული იქნება ან ფოლადის ან კერამიკის ფილებისგან. 8-10 მილიმეტრი სისქის, მაღალი მდგრადობის ფოლადის გარსსაცმი, კონტინერის წონას სამ ტონას უმატებს.

კონტინერში 100-მდე ნაღმის ადგილია, რაც თვითმავალი Nemo AMV-ესთან შედარებით ორჯერ მეტია. კონტეინერი სამ კაციანი გათვლით იმართება: ორი მიმწოდებლისა და ერთი მემიზნის მიერ, რომელიც პარალელურად გათვლის მეთაურიც არის.

Patria Nemo-ს ძირითადი უპირატესობა ამ კალიბრის ნაღმტყორცნებისთვის უნიკალურ მოქნილ მობილურობაში მგომარეობს.

ნაღმტყორცნის სქემატური გამოსახულება

წყარო:

Patria from Finland has launched development of NEMO 120mm mortar in a mobile container.

იუტლენდის ბრძოლა - ისტორიაში ყველაზე მსხვილმაშტაბიანი საზღვაო შეტაკება

სანამ სტატიას წაიკითხავთ, გთხოვთ გადახვიდეთ მითითებულ ბმულზე (ყავისფრად მონიშნული ტექსტი) და მოიწონოთ ჩვენი სამხედრო თემატიკის გევრდი - No Man's Land

.................................................................................................................................................................................

1916 წლის 31 მაისს, ჩრდილოეთის ზღვაში, იუტლენდის ნახევარკუნძულის დასავლეთით, გერმანიისა და ბრიტანეთის მთავარ საზღვაო ძალებს შორის, საზღვაო ისტორიაში ყველაზე მსხვილი ბრძოლა გათამაშდა.

სახაზო ხომალდი "ბენბოუ" ადმირალ სტრედის ლინკორების მე-4 დივიზიონის ტავში. უკან მოსდევენ სახაზო ხომალდები "ბელეროფონი" და "ტემერერი"

30 მაისს, დღისით, გერმანელების ფლოტისთვის გაგზავნილი „ზღვაში გასვლის“ სიგნალი იქნა გადაჭერილი. გერმანელთა ესკადრონში 5 ხომალდი შედიოდა, რომელსაც მსუბუქი ძალები უჭერდნენ მხარს. უკან 50 მილის (90 კილომეტრი) მოშორებით ძირითადი ძალები მოყვებოდნენ. გერმანელთა გეგმა შემდეგში მდგომარეობდა: მათი სახაზო კრეისერები, ადმირალ ფ. ჰიპპერის სარდლობით, ინგლისელთა ფლოტის სატყუარად უნდა გამოსულიყვნენ. მათი ამოცანა იყო ინგლისელთა ბრძოლით შებოჭვა და მათი თავის მთავარ ძალებზე გაყვანა და ღია ზღვის ფლოტში გაერთიანებული გერმანელთა სახაზო ხომალდები, ბრიტანელთა გრანდ-ფლეტის მოსვლამდე, სწრაფად უსწორდებიან მტერს.

გერმანელებმა ზღვაში სულ 16 სახაზო ხომალდი, 5 სახაზო კრეისერი, 6 ჯავშნოსანი, 11 მსუბუქი კრეისერი და 60 საესკადრო ნაღმოსანი გაიყვანეს (მთლიანობაში 98 ხომალდი). მოწინააღმდეგის ფლოტზე და მის გადაადგილებაზე დასაკვირვებლად და წინმსწრები დარტყმის მისაყენებლად ინგლისის საზღვაო ბაზებთან 11 წყალქვეშა ნავი იქნა გაგზავნილი.

ინგლისელებმა გერმანელთა ჩანაფიქრის შესახებ არაფერი არ იცოდნენ, მაგრამ მათმა რადიოდაზვერვამ გერმანული ფლოტის გასვლის დღისა და მიმართულების გარკვევა შესძლო. გრანდ-ფლეტის მეთაურმა, ადმირალმა ჯ. ჯელლიკომ, მთელი თავისი ფლოტის გაშლა და გერმანელთა ხომალდების ნაწილის გადაჭერა და განადგურება გადაწყვიტა. როზაიტიდან, ადმირალ დ. ბიტტის მეთაურობით, პირველად 6 სახაზო კრეისერისგან და 4 სწრაფმავალი, „ქუინ ელიზაბეთის“ ტიპის, სახაზო ხომალდისგან შემდგარი შენაერთ გამოვიდა. გერმანელთა წყალქვეშა ნავებმა ისინი ვერ შეამჩნიეს. ადმირალმა რ. შეერმა, რომელიც ღია ზღვის ფლოტს სარდლობდა, მთელი გრანდ-ფლეტის გამოსვლის შესახებ არაფერი არ იცოდა. მთლიანობაში ინგლისელებმა გერმანელთა წინააღმდეგ 28 სახაზო ხომალდი, 9 სახაზო კრეისერი, 8 ჯავშნოსანი კრეისერი, 26 მსუბუქი კრეისერი და 61 საესკადრო ნაღმოსანი გამოიყვანეს (მთლიანობაში 132 ხომალდი). ინგლისელებმა, თოთქოს გერმანელთა გეგმა მოიპარესო, გადაწყვიტეს მათი ხაფანგში შეტყუება. მათ ადმირალი ბიტტი გერმანელებთან ბრძოლის გასაჩაღებლად და თავის ძირითად ძალებთან შესატყუებლად გაგზავენს.

 სახაზო ხომალდი HMS Iron Duke გრანდ-ფლეტის სათავეში

ბიტტის ესკადრამ, რომელიც 25 კვანძიანი სიჩქარით მოძრაობდა, 14 საათსა და 30 წუთზე, იუტლენდის სანაპიროდან 90 მილის მოშორებით ჰიპპერის შენაერთი შეამჩნია (5 სახაზო კრეისერი). მოწინააღმდეგეთა სახაზო კრეისერები საათზე მეტ ხანს ახორციელებდნენ მიახლოებას, ამ დროს მსუბუქი ძალები ცეცხლს აწარმოებდნენ. და თითქმის ერთდროულად, სრულ სვლით მიმავალმა, 6-მა ინგლისურმა და 5-მა გერმანულმა სახაზო კრეისერებმა 15 საათსა და 48 წუთზე გახსნა ცეცხლი. ამ დროს 4 ინგლისური  სახაზო ხომალდი იმდენად ჩამორჩა, რომ დახმარებას ვერაფრით ახერხებდნენ. ცუდმა კავშირგაბმულობამა და რაზმებს შორის ცუდმა შეთანწყობამ გამოიწვია ის, რომ ინგლისელთა ავანგარდის ძალები გადამწყვეტ მომენტში დაქსაქსულები აღმოჩნდნენ. მაგრამ ასეთი მდგომარეობის მიუხედავად, ადმირალი ბიტტი თავს საკმაოდ ძლიერად თვლიდა.

გრანდ-ფლეტის სახაზო ხომალდების მეორე ესკადრა. მარცხნიდან მარჯვნივ King George V, Thunderer, Monarch და Conqueror.

ბრძოლა მოწინააღმდეგეების ხომალდებს შორის ცალკეულ შერკინებად დანაწევრდა. სრულიად მოულოდნელად, ინგლისელებმა მძიმე დანაკარგები განიცადეს. ინგლისელთა სახაზო კრეისერები მძიმე არტილერიის დარტყმებს ცუდად აკავებდნენ. გერმანელთა ჭურვები 9-16 კილომეტრის მანძილიდან ადვილად ხვრეტდნენ მათ ჯავშანს და ხომალდის შიგნით ფეთქდებოდნენ. ამის შედეგად ჭურვები და დენთის საწყობები აალდა. ბრძოლის დაწყებიდან 17 წუთის შემდეგ ჰაერში აიწია ინგლისელთა სახაზო კრეისერი „ინდეფატიგეიბლი“. კიდევ 20 წუთის შემდეგ აფეთქდა მეორე კრეისერი - „ქუინ მერი“. ინგლისელები კრიტიკულ მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ, მაგრამ ამ დროს 17,5 კილომეტრის მანძილიდან 4-მა მოახლოებულმა სახაზო ხომალდმა გახსნა ცეცხლი და გერმანელებს 381 მილიმეტრიანი „ჩემოდნები“ დააყარა თავზე.

აფეთქება სახაზო ხომალდ HMS Queen Mary-ზე

ჰიპპერმა სამხრეთით მოუხვია, და გეგმის თანახმად, ინგლისელთა თავის ძირითად ძალებზე გასაყვანად, უკანდახევა დაიწყო. ორი ხომალდის დაღუპვამ ინგლისელებს ბრძოლის დისტანციის გაზრდა აიძულა. 16 საათსა და 30 წუთზე ორივე მხარემ ბრძოლაში საესკადრო ნაღმოსნები ჩართო. ერთი ტორპედო გერმანელთა სახაზო კრეისერ „ზეიდლიცს“ მოხვდა, მაგრამ მას ბრძოლისუნარიანობა არ დაუკარგავს. 16 საათსა და 33 წუთზე წინ მიმავალმა ინგლისელთა მსუბუქმა კრეისერმა სამხრეთ-აღმოსავლეთით ღია ზღვის ფლოტის ძირითადი ძალები აღმოაჩინა.

ბრძოლის სურათი მკვეთრად შეიცვალა - ახლა უპირატესობა ძალაში გერმანელთა მხარეს იყო. ინგლისელთა სახაზო კრეისერებმა მორიგეობით, ერთი მეორის მიყოლებით დაიწყეს უკან მობრუნება. გერმანელთა სახაზო ხომალდების გრძელმა რიგმა, მტრისთვის უკადასახევი გზის გადასაჭრელად, გეზი სრული სვლით დასავლეთისკენ აიღო. ინგლისელებმა ხომალდები მაქსიმალური სვლით ჩრდილოეთისკენ მიმართეს და სასიკვდილო ყულფიდან თავის დაძვრენას ცდილობდნენ, ხოლო საესკადრო ნაღმოსნები ისევ ენერგიულად ჩაერთნენ ბრძოლაში. ათობით ტორპედომ ზღვის ზედაპირზე ქაფიანი ზოლი გაავლო და გერმანელთა ხომალდებისკენ გაექანა, რითაც მათ გეზის შეცვლა აიძულა და ქვემეხების სამიზნის არევა გამოიწვია. ამ შეტევამ დიდ ინგლისურ ხომალდებს, საშუალება მისცა განსაკუთრებული დანაკარგების გარეშე მობრუნებულიყვნენ და სიჩქარის უპირატესობის გამოყენებით გერმანელთა ხომალდები უკან მოეტოვებინათ.

ამ დროს გრანდ-ფლეტის მთავარი ძალები ჩრდილოეთით 60 მილის მოშორებით იმყოფებოდა და ექვსი პარალელური საკილვატერო კოლონით გადაადგილდებოდა. სახაზო ხომალდების მოძრაობის კურსის მიმართულებით, წინ, 6 მილის მოშორებით, კრეისერთა ხაზი იყო გაშლილი. გერმანელებს საფრთხის შესახებ ეჭვებიც კი არ ჰქონდათ და ამიტომ ინგლისელთა დევნას განაგრძობდნენ. 17 საათსა და 45 წუთზე ძირითადი ძალების მეწინავე რამზები ერთმანეთს შეხვდნენ. ჯავშნოსანი კრეისერები, „დეფენსი“ და „უორიორი“ გერმანულ სახაზო ხომალდებს პირდაპირ შეეჩეხნენ და მყისიერად იქნენ ჩაძირულები. თავის მხრივ ინგლისელთა სახაზო ხომალდების ცეცხლით გერმანელთა მსუბუქი კრეისერი „ვისბადენი“ დაიღუპა. სახაზო კრეისერი „ინვისიბილი“, რომელიც გრანდ-ფლეტის წინ აღმოჩნდა, გერმანული ფლოტის თავმოყრილი ცეცხლის ქვეშ მოყვა და 18 საათსა და 35 წუთზე აფეთქდა და ჩაიძირა. მალევე მწყობრიდან იქნა გამოყვანილი სახაზო ხომალდი „უორსპაიტი“, რომელიც ბაზაზე გაჭირვებით დაბრუნდა. ინგლისელებს ძალებში თითქმის ორმაგი უპირატესობა ჰქონდათ, მაგრამ არეულობამ ცალკეული ნაწილების გადაადგილებაში და საკილვატერო კოლონაში სახაზო ხომალდების ნელმა გაშლამ გერმანელებს სიტუაციასთან ადაპტაციისა და არტილერიის გამიზვნის საშუალება მისცა.

ბრძოლა ჩაღდებოდა. გასროლების ალმა ჰორიზონტი დიდ მანძილზე დაფარა. ამ ბრძოლას შემდეგში "გიგანტების ბრძოლა" ტყუილად არ უწოდეს. მაგრამ გერმანელებმა ჯერ კიდევ არ იცოდნენ, რომ მთლიან „დიდ ფლოტს“ შეეჯახნენ. 18 საათსა და 25 წუთზე გერმანულმა საესკადრო ნაღმოსანმა ჩაძირული ინგლისური ხომალდის მეზღვაურები ამოიყვანა წყლიდან. ტყვეები დაკითხეს და მხოლოდ მაშინ მიხვდნენ გერმანელები, თუ რამდენად დიდ ძალებთან მოუწევთ ბრძოლა.

18 საათსა და 30 წუთზე გრანდ-ფლეტის ესკადრამ, დაასრულა რა საკილვატერო კოლონაში გადაწყობა და გერმანელთა ხომალდების ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან შებოჭვა, გახსნა კონცენტრირებული ცეცხლი მოწინააღმდეგის მიმართულებით. ძალებში ინგლისელთა აშკარა უპირატესობისა და მათ მიერ დაკავებული შესანიშნავი პოზიციის (გერმანული ფლოტის თავი ნახევარწერეში მოექცა) გათვალისწინებით შეერმა ბრძოლიდან გასვლა და თავის ბაზისკენ გზის გარღვევა გადაწყვიტა.

მყისიერად გერმანულ ხომალდებს გადაეცათ სიგნალი - 180 გრადუსზე „ყველას ერთად“ მოტრიალება. ეს ძალიან რთული მანევრია: ყოველმა საბრძოლო ხომალდმა უნდა განახორციელოს ერთდროული, სინქრონული მოტრიალება და ამავე დროს დარჩეს თავის ადგილას საბრძოლო მწყობრში, მაგრამ ამ დროს მეწინავე ხდება ჩამკეტი, ხოლო ჩამკეტი მწყობრის წინ ექცევა. როგორც შემდეგში ადმირალმა ტირპიცმა დაწერა: „არა მგონია მსოფლიოში გერმანულის გარდა არსებობდეს სხვა ფლოტი, რომელიც შესძლებდა მტრის ცეცხლის ქვეშ ამ ურთულესი მანევრის ასე ზუსტად შესრულებას“. ამ დროისათვის ინგლისელებმა არტილერიის გამიზვნა მოასწრეს, ამიტომ მწყობრის ბოლოში აღმოჩენილმა გერმანელთა სახაზო კრეისერებმა, „ზეიდლიცმა“, „დერფლინგერმა“ და „ლიუტცევემ“ უმძიმესი დაზიანებები მიიღეს. ამჯერად გერმანელთა საესკადრო ნაღმოსნების სატორპედო იერიშმა ინგლისელთა სამიზნეების არევა გამოიწვია. გერმანელთა ხომალდები საღამოს ბინდს შეეფარნენ. დაღამებამდე კიდევ ორი საათი რჩებოდა. ინგლისელები ამ დროის განმავლობაში მოწინაარმდეგის პოვნასა და მისთვის ბრძოლის თავზე მოხვევას ცდილობდნენ. გერმანელთა ტაქტიკა კიდევ ბრძოლისათვის თავის არიდებაში და სიბნელის დადგომასთან ერთად მტრისგან გასხლტომასა და საკუთარ ბაზებზე მისვლაში მდგომარეობდა.

გერმანული ნაღმოსანი შეტევაში

ინგლისელთა მეთაურობის გადაჭარბებული სიფრთხილიე გერმანელებს საგრძნობლად დაეხმარა. „ყველას ერთად“ მოულოდნელი მოტრიალებით და საკვამლე ფარდის დაყენებით მტერს გამიზვნის საშუალებას არ აძლევდნენ, გერმანელთა საესკადრო ნაღმოსნების მიერ განხორციელებული მუდმივი სატორპედო იერიშები ინგლისელებს კურსის შეცვლას აიძულებდნენ და დამიზნების საშუალებას არ აძლევდნენ და ამით შესვენებისთვის დროს იგებდნენ. ამგვარად მოკლე შეტაკებებში გაიარა დღის ბოლო ორმა საათმა.

დადგა საღამო, შემდეგ ღამე და გერმანელებმა მოახერხეს თავისი ძლიერად დაზიანებული ხომალდების ბრძოლის ველიდან გაყვანა. მიახლოებით 23 საათზე შეერი გრანდ-ფლეტის კიჩოსთან გასხლტა და ინგლისელთა საესკადრო ნაღმოსნებთან ბრძოლაში შევიდა. მასიური შეტევა გერმანელთა მსუბუქმა კრეისერებმა მოიგერიეს. თუმცაღა სამი მათგანი - „ფრაუენბოლი“, „როსტოკი“ და „ელბინგი“ ამ ბრძოლას შეეწირა. ინგლისელებმა 5 ნაღმოსანი დაკარგეს. მოგვიანებით, 2 საათსა და 20 წუთზე, ტორპედოს საშუალებით, მაინც მოხერხდა გერმანული ჯავშნოსანის, „პომერანიის“, ჩაძირვა. ინგლისურმა ჯავშნოსანმა კრეისერმა, „ბლეკ პრინსმა“, ორიენტაცია დაკარგა და ღია ზღვის ფლოტის სახაზო ხომალდების მწყობრის ცენტრში აღმოჩნდა, სადაც ის მძიმე ჭურვებით ფაქტიურად ნაფლეთებად აქციეს.

ადგილზე დარჩენილი და სვლადაკარგული გერმანული სახაზო კრეისერები „ლიუტცევი“ და „ზეიდლიცი“  ღამე თავიანთ ბაზაზე მიღწევას შეეცადნენ. ეს მხოლოდ „ზეიდლიცმა“ მოახერხა. როდესაც დილით, „ლიუტცევმა“, ცხვირის განყოფილებაში მოხვედრილი ჭარბი წყლის გამო კიჩო ჰაერში ასწია და მზიდი ხრახნები ჰაერში აღმოჩნდა, ეკიპაჟმა გადარჩენისთვის ბრძოლა შეწყვიტა და სხვა გერმანულ საესკადრო ნაღმოსნებზე გადასხდა, ხოლო თვითონ დაზიანებული ხომალდი გერმანელებმა ტორპედოებით ჩაძირეს. 1 ივნისს, დილით, გერმანულმა ფლოტმა ინგლისელები უკან მოიტოვა და ბაზაზე დაბრუნდა, ინგლისელებმაც თავის ბაზას მიაშურეს.

დაზიანებული "ზეიდლიცი" ვილჰელმსჰაფენის დოკებში

ორივე მხრიდან იუტლანდის ბრძოლაში 249 საბრძოლო ხომალდი ღებულობდა მონაწილეობას, მათ შორის 44 სახაზო ხომალდი და 14 სახაზო კრეისერი. ბრძოლა დიდ მანძილზე ხორციელდებოდა - 18 კილომეტრამდე. მხარეებმა მთლიანობაში  8 ათასი 280-დან 381მმ-დე კალიბრის მძიმე ჭურვი გაისროლეს. ინგლისელებმა 3 სახაზო კრეისერი, 3 ჯავშნოსანი კრეისერი და 8 საესკადრო ნაღმოსანი დაკარგეს. გერმანელებმა ჯავშნოსანი, სახაზო კრეისერი, 4 მსუბუქი კრეისერი და 5 საესკადრო ნაღმოსანი. აქედან 17 ხომალდი არტილერიით, ხოლო 8 ტორპედოებით იქნა განადგურებული. ინგლისელებმა 4598 ჭურვი და 74 ტორპედო გაისროლეს, აქედან მიზანს 100 ჭურვი (2,2%) და 5 ტორპედო მოხვდა. გერმანელებმა 3597 ჭურვი და 109 ტორპედო გაისროლეს, მიზანს 120 (3,3%) ჭურვი და 3 ტორპედო მოხვდა. ინგლისელთა პირად შემადგენლობაში დაღუპილთა რაოდენობამ 6 ათასი კაცი შეადგინა, ხოლო გერმანელთა დანაკარგები 2,5 ათასი კაცი იყო. 800 ინგლისელი და 600 გერმანელი დაჭრილი იყო. გერმანულმა ფლოტმა, რომელიც ინგლისელების ფლოტს საბორტე ზალპში ორჯერ ჩამორჩებოდა (75 ტონა 176 ტონის წინააღმდეგ), მტერს ორჯერ მეტი დანაკარგები მიაყენა.

სამხედრო ისტორიკოსები იუტლენდის ბრძოლას მსოფლიოს ყველა დროის უდიდეს საზღვაო ბრძოლას უწოდებენ. ამგვარი წოდება გამართლებულია ბრძოლაში მონაწილე საბრძოლო ხომალდების რაოდენობითა და იმ სტრატეგიული მნიშვნელობით, რომელსაც რომელიმე მხარე გამარჯვების შედეგად მიიღებდა. მაგრამ, სტრატეგიული თვალსაზრისით ბრძოლა უშედეგო გამოდგა, რადგანაც ვერცერთმა მხარემ დასმული ამოცანა ვერ შეასრულა. ინგლისურმა ფლოტმა, რომელსაც უზარმაზარი უპირატესობა ჰქონდა, მტრის განადგურება ვერ შესძლო, ხოლო გერმანულმა ფლოტმა, რომელსაც ბრძოლის დაწყების მომენტში ჰქონდა უპირატესობა, ვერ გაანადგურა ხაფანგში შეტყუებული ინგლისური ფლოტის ნაწილი.

მოწინააღმდეგეები მოძველებულ, სახაზო ტაქტიკას იყენებდნენ. უშველებელი საკილვატერო კოლონები ბრძოლის საწარმოებლად მოუხერხებელი გამოდგა, ართულებდნენ არტილერიის მასრიებულ გამოყენებას და ესკადრონების მეთაურების ინიციატივას ბოჭავდნენ.

შერკინებამ აჩვენა მსუბუქი ძალების გაზრდილი როლი, მაგრამ მათ სათანადო ორგანიზაცია აკლდათ. პირველად დღის შუქზე ფართო გამოყენება ჰპოვა სატორპედო იერიშებმა, მაგრამ ისენი ცალკეული ტორპედებით, დიდ მანძილებზე ხორციელდებოა.

P.S. სტატიაში გამოყენებულია ინფორმაცია წიგნიდან "Все о кораблях. От гребного флота древнего мира до наших дней"

აშშ-ს არმიის უკოშკურო Bradley

აშშ-ს არმიის ჯავშანსატანკო ქვედანაყოფები გადაიარაღების ახალ ეტაპს იწყებენ. როგორც პორტალი defensenews.com 15 დეკემბერის სტატიაში იუწყება, კომპანია BAE Systems-მა აშშ-ს თავდაცვის სამინისტროს ქსმ Bradley-ს ბაზაზე შექმნილი ახალი ჯავშანტრანსპორტიორის, AMPV-ს (Armored Multi-Purpose Vehicle), პირველი ნიმუში გადასცა.

პროტოტიპის ოფიციალური გამოგორება ქალაქ იორკში (პენსილვანიის შტატი) მდებარე კომპანია BAE Systems-ის ქარხანაში განხორციელდა. აშშ-ს თავდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლებს შეკვეთილი 29 მანქანიდან პირველი გადაეცათ.

ტენდერის პირობების თანამხად, რომელიც BAE Systems-მა მოიგო, მწარმოებელმა ამერიკულ არმიას უახლოეს დროში, წინასერიული, ხუთი სხვადასხვა მოდიფიკაციის (ჯტრ, სამეთაურო-საშტაბო მანქანა, სამედიცინო-სანიტარული მანქანა, სამედიცინო-საევაკუაციო მანქანა და 120მმ-ნი თვითმავალი ნაღმტყორცნი) 29 ცალი მანქანა უნდა გადასცეს.

ნახევარი წლის განმავლობაში, საარმიო სპეციალური ქვედანაყოფები, ახალი ჯტრ-ების გამოცდებს განახორციელებენ, რის შემდეგაც ახალ ტექნიკასთან დაკავშირებული სურვილები და შენიშვნები მწარმოებელს გადაეცემა, და თავდაცვის სამინისტრო მიიღებს გადაწყვეტილებას მცირესერიული საწარმოო საცდელი პარტიის (289 მანქანის ოდენობით) შეკვეთაზე.

მომდევნო ათი წლის განმავლობაში აშშ-ს თავდაცვის სამინისტრო 2907 ცალი ახალი მანქანის შესყიდვას გეგმავს (993 ცალი სამეთაურო-საშტაბო მანქანა, 790 ცალი სამედიცინო-საევაკუაციო მანქანა, 386 ცალი 120მმ-ნი თვითმავალი ნაღმტყორცნი, 216 ცალი სამედიცინო-სანიტარული და ამდენივე საერთო დანიშნულების მანქანა). დაგეგმილი ხელშეკრულების საერთო ღირებულება 13 მილიარდ აშშ დოლარს შეადგენს. 

ახალი ჯავშანტრანსპორტიორები, რომლებიც საბრძოლო მანქანა M2 Bradley-ს უკოშკურო ვარიანტს წარმოადგენს, ჯავშანსატანკო ბრიგადების შეიარაღებაზე მყოფ 2897 ცალ მუხლუხებიან ჯავშანტრანსპორტიორ M-113 შეცვლის, რომლებიც, აშშს თავდაცვის სამინისტროს განცხადების თანახმად, ტანკ M1 Abrams-თან და ქსმ M2 Bradley-სთან სრულფასოვნად ვეღარ თანამოქმედებენ. ამას გარდა, სამხედრო უწყება, გეგმავს უახლოეს წლებში სხვა სამხედრო ქვედანაყოფების შეიარაღებაზე მდგარი 2000 ცალი ჯტრ M-113-იც შეცვალოს.

ჯავშანტრანსპორტიორი M-113 ამერიკის არმიამ 1960 წელს მიიღო შეიარაღებაზე. წარმოება დღემდე გრძელდება: 2016 წლის მონაცემების თანახმად, ამ პლატფორმაზე მსოფლიოში 80 000 ცალი მანქანაა გამოშვებული.

P.S. როგორც ჩანს ეს მანქანა იქნა ამორჩეული იმ ცნობილი და უცნაური კონკურსის შედეგად, რომელსაც ამერიკის არმია ახორციელებდა და რომელშიც ისეთი მანქანები მონაწილეობდნენ, როგორებიცაა CV-90-35, Namer, M2A3 Bradley, Puma, Stryker SDVH და Bradley GCV. (ამ კონკურის შესახებ ბლოგზე უკვე ვწერდი ორჯერ - საბრძოლო მანქანის ტენდერი ამერიკული არმიისთვის და საბრძოლო მანქანის ტენდერი ამერიკული არმიისთვის (გაგრძელება))

წყარო:

BAE Systems Presents First AMPV Prototype to US Army

BAE Systems rolls out first Armored Multi-Purpose Vehicle

აზერბაიჯანის თვითმავალი ქვემეხი 2С31 «Вена»

შეკვეთა რამდენიმე წლის წინ გაკეთდა, 2013 წელს დაიწყო აწყობა. ეხლა როგორც ვიცი პირველად გამოჩნდა ამ დანადგარების ფოტო-ვიდეომასალა ოფიციალურ დონეზე:

WORLD AIR FORCES 2017 - მსოფლიოს ავიაციის 2017 წლის ცნობარი

მსოფლიოს საჰაერო ძალების ყოველწლიური მიმოხილვა Flight International-ისგან. ცნობარი RUAG-თან თანამშრომლობით შეიქმნა.

კატალოგში შესულია მონაცემები მსოფლიოს ქვეყნების (მათ შორის საქართველოს) საჰაერო ძალების რაოდენობაზე, შემადგენლობაზე და აქტიური თვითმფრინავების შესახებ. ქვემოთ მოვიყვან რამოდენიმე საინტერესო ცხრილი კატალოგიდან:

ათი ყველაზე მსხვილი სამხედრო საჰაერო ქვეყანა (აღსანიშნავია რომ, აშშ, რაოდენობით, უტოლდება ერთად აღებულ მისი მომდევნო ექვს ქვეყანას)

მსოფლიოში ათი ყველაზე აქტიური გამანადგურებელი და მოიერიშე ვერტმფრენი

საქართველოს სამხედრო-საჰარო ძალების შემადგენლობა (აღსანიშნავია რომ კატალოგში აფხაზეთი საქართველოს ნაწილადაა დაფიქსირებული)

კატალოგის გადმოსაწერი ბმული:

WORLD AIR FORCES 2017

კრის კაილი - ამერიკელი სნაიპერი (წიგნის მოკლე მიმოხილვა)

წიგნი საკმაოდ საინტერესოა, მარტივად იკითხება. ბევრ რამეში შეიძლება არ დაეთანხმო ადამიანი ავტორს, მაგალითად ერაყელი მეამბოხეების მისებურ ხედვაში, რომლებსაც ის ველურებს და საშინელ ადამიანებს უწოდებს და მათ მკვლელობას თავის მოვალეობად თვლის. თუმცაღა აქ მთლიანობაში ალბათ აშშ-ს შეიარაღებული ძალების მენტალობასთან უფრო გვაქვს საქმე, ვიდრე მხოლოდ ერთ, კონკრეტულ ადამიანთან, რომელიც ჩემის აზრით არასწორად აღიქვამს არსებულ სამყაროს.

მაგრამ მოდით მსოფლმხედველობა განზე გადავდოთ და ვისიამოვნოთ მსოფლიოს ერთ-ერთი საუკეთესო სნაიპერის, კრის კაილის, ავტობიოგრაფიული მონათხრობით, რომელშიც ყველაზე მეტად ჯარისკაცული რუტინა, მეთაურებთან ურთიერთობა და ბრძოლის საკმაოდ მარტივი, მაგრამ რეალური აღწერა ითრევს ადამიანს და წიგნს ერთი ამოსუნთქვით აკითხებს.

რამოდენიმე ამონარიდი წიგნიდან:

11 სექტემბრის ტერაქტის შემდეგ, (საზოგადოების დამოკიდებულება თავისი ჯარისკაცებისადმი, ჩვენს საზოგადოებასაც გამოადგება):

 ტაიას გასაღები ავიღე, ავზი სავსე ჰქონდა, ჩემს ჯიპში კი ბენზინი აღარ იყო და ბაზაზე გავვარდი. აღარც კი მახსოვს რა სიჩქარით მივდიოდი, სამი ციფრი უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ეს მართლა ყველაზე მაღალი სიჩქარე იყო რაც კი ფიზიკურად შესაძლებელია.
სან-ხუან კაპისტრანოს გზატკეცილზე სარკეებში გავიხედე და დავინახე, რომ პოლიცილი მომსდევს.
პოლიციელი აშკარად ცუდ გუნებაზე გახლდათ.
- თქვენ ძალიან სწრაფად მოძრაობთ, გაქვთ ამის მიზეზი?
- დიახ სერ - ვუპასუხე - სამხედრო ვარ და გამომიძახეს, მესმის, რომ უნდა დამაჯარიმოთ, მაგრამ იქნებ ეს სწრაფად გააკეთოთ და გამიშვათ?
- სად მსახუდობთ?
- „ამის დედაც“ - გავიფიქრე, ხომ ვუთხარი, რომ ბაზაზე მეჩქარება, ხომ შეიძლება გამომიწეროს ჯარიმა და გამიშვას! მაგრამ გარეგნულად სიმშვიდეს ვინარჩუნებდი.
- სამხედრო საზღვაო ძალებში, - ვუპასუხე.
- რას აკეთებთ სამხედრო ძალებში?
- SEAL-ის წევრი ვარ, - ახლა კი დამეტყო გაღიზიანება.
საჯარიმო ქვითრების წიგნაკი დახურა და მითხრა:
- მე წინ წავალ, თქვენ გამომყევით, ქალაქის ბოლომდე მიგაცილებთ, ეს პატარა კომპენსაცია იქნება იმისა, რომ შეგაყოვნეთ.

აი საქორწინო შვებულებას რო იღებ და მეგობრები მოსალოც საღამოს რო გიწყობენ ქვედანაყოფში:

ნევადის მთებში ვიყავით, ციოდა, თოვლიც წამოვიდა, პატარა შვებულება მომცეს, რადგანაც ცოლს ვირთავდი , დილით უნდა გავფრენილიყავი. ჩემს ამხანაგებს კი წინ ბევრი ვარჯიში ელოდათ. ოპერაციის დაგეგმვის ოთახში შევედი. შეფმა გვითხრა, რომ უნდა დავისვენოთ და დავლიოთ ლუდი სანამ ხვალინდელ დღეს დავგეგმავთ.
- ჰეი, შენ ახალბედავ - მითხრა - ლუდი მოარბენინე და მიკროავტობუსიდან მისაყოლებელიც წამოიღე.
როდესაც დავბრუნდი, მხოლოდ ერთი სკამი იყო თავისუფალი, რომელიც ოთახის შუაში, წრეში იდგა.
- მაშ, ასე, აი, ხვალ რა უნდა გავაკეთოთ, - თქვა მეთაურმა, დაფასთან იდგა, - სამიზნე იქნება ცენტრში, ჩვენ მას ყოველი მხრიდან წრეს დავარტყამთ.
„ეს მთლად გონივრული არ ჩანს, - გავიფიქრე, - თუკი ყოველი მხრიდან წრეს დავარტყამთ, გამოვა რომ ერთმანეთს ვესვრით“. ეს რომ არ მოხდეს, ლათინური L ფორმის განლაგებას ვირჩევთ ხოლმე.
მეთაურს გადავხედე, მანაც გადმომხედა. უეცრად სერიოზული გამომეტყველება ეშმაკური ღიმილით შეეცვალა. უმალ მთელი ათეული დამაცხრა, წამიც და იატაკზე აღმოვჩნდი. სკამს მაგრად მიმაბეს და დაიწყო „კენგურუს სასამართლო“.
ბევრი რამე დამაბრალეს, პირველი ის იყო, რომ თავის დროზე ვთქვი, სნაიპერი მინდა გავხდე-მეთქი“.
- ეს ახალბედა უმადურია! - ჭექდა ბრალდებები, - მას არ სურს საქმე აკეთოს, მას ჰგონია, რომ ჩვენზე უკეთესია!
შევეცადე გამეპროტესტებინა, საწინააღმდეგოდ სიტყვა მეთქვა, მაგრამ მოსამართლემ, - მის როლს კი ჩემი მეთაური ასრულებდა, - სწრაფად მომიწოდა წესრიგისკენ. „ადვოკატს“ მივმართე.
- და რას ელი? - მითხრა, - მან ეს-ესაა დაასრულა დაწყებითი გა-ნუთ-ლე-ბა.
- დამნაშავეა! - გამოაცხადა მოსამართლემ, - შემდეგი ბრალდება!
- თქვენო ღირსებავ, ბრალდებული უპატივცემულობას იჩენს, მან ეს-ესაა, თავისი მეთაური ჯანდაბაში გაგზავნა.
- ვაპროტესტებ! - განაცხადა ადვოკატმა, - მან იქ მორიგე ოფიცერი გააგზავნა!
მეთაურსა და მორიგე ოფიცერს შორის დიდი განსხვავებაა, ოღონდ არა ასეთ სიტუაციაში.
- დამნაშავეა! შემდეგი ბრალდება!
ყველა ბრალდებაში დამნაშავე მცნეს, - რაც კი შეძლეს გაეხსენებინათ, ყველაფერი დამაბრალეს, სასჯელად კი, ყოველ ცალკეულ ბრალდებაზე, უნდა დამელია ვისკის ულუფა, კოლასთან ერთად.
ამის შემდეგად, დავთვერი მანამ, სანამ „ფელონიამდე“ მივიდნენ. რაღაც მომენტში გამხადეს და ტრუსებში ყინული ჩამიდეს. ბოლოს და ბოლოს გავითიშე.
შემდეგ აეროზოლით და მარკერით მკერდსა და ზურგზე ფლეიბოის ბაჭია დამახატეს. ზუსტად ისეთი „ბოდი-არტი“ იყო, თაფლობის თვეს რომ უხდება. რაღაც მომენტში, ჩემი ამხანაგები ჩემი ჯანმრთელობის მდგომარობამ შეაშფოთა, სრულიად შიშველი დამაბეს ფიცარზე, გარეთ გამიტანეს და თოვლში ჩამსვეს, გონზე რომ მოვსულიყავი. როდესაც გონზე მოვედი, კბილებს ისე ვაკაწკაწებდი, ტყვიამფრქვევის ჯერი გეგონებოდათ. შემდეგ მომცეს მარილხსნარი, ალკოჰოლის მოქმედება რომ შეემცირებინათ და ბოლოს დამაბრუნეს ოთახში, მაგრამ ფიცრიდან არ ჩამომხსნეს.
მახსოვს, როცა მიმათრევდნენ კიბეზე, ეტყობა სეირის მაყურებლები შეგროვდნენ, რადგან ჩემი ამხანაგები ყვიროდნენ, „აქ არაფერია სანახავი, არაფერი!“ და თან მიმათრევდნენ.
მეორე დღეს ტაიამ ჩამომრეცხა ბაჭიები და ფერადი საღებავი, თუმცა პერანგში მისი კვალი მაინც ჩანდა, ასე რომ იძულებული გავხდი, საქორწინო ცერემონიის დროს პიჯაკი ყველა ღილზე შემეკრა.

პოლონური სპეცდანიშნულების რაზმი GROM, რომელიც სამართლიანად ითვლება მსოფლიოში საუკეთესო სპეცრაზმად. ჩემს აზრი კრის კაილის აზრს ემთხვევა ამ რაზმის შესახებ:

რეგიონში ჩვენი ჩასვლის შემდეგ, პირველ თვეებში, გავიცანი პოლონური სპეცდანიშნულების რაზმი, GROM-ის წევრები. ეს არის სპეციალური ქვედანაყოფი - პოლონეთის არმიის უხილავი და უხმაურო პარაშუტისტების რაზმი. ამ სპეცდანიშნულების ნაწილს მაღალი რეპუტაცია აქვს, ისინი ჩვენთან ერთად მონაწილეობდნენ გემების შემოწმებაში.

********************************************************

ჩვენი მომზადების ბოლო პერიოდში გავიგეთ, რომ ბაღდადში გამოჩნდა შენაერთი, რომელიც პირდაპირი მოქმედების აქციებს (პირდაპირი მოქმედების ოპერაცია ითვლება სპეცრაზმის მიერ მტრის ცალკეული მნიშვნელოვანი პირების სალიკვიდაციოდ განხორციელებული ოპერაციები) ატარებს ამოხებულთა ლიდერების წინააღმდეგ და მათ მიმართ, ვინც ტერორიზმშია ეჭვმიტანილი. ეს იყო GROM, სპეცდანიშნულების პოლონური რაზმი. პოლონელებმა საქმის ძირითადი სიმძიმე იკისრეს, მაგრამ დახმარება სჭირდებოდათ - სახელდობრ, სნაიპერები და ნავიგატორები. სწორედ ამის გამო 2004 წლის სექტემბერში გამგზავნეს ერაყში და GROM-ს მიმამაგრეს, როგორც სპეციალისტი.

********************************************************

GROM-ი შენობას ზუსტად ისევე იღებს, როგორც SEAL-ი, თუმცა არსებობს მცირედი განსხვავება დეტალებში. მაგალითად, როგორ გამოდის მებრძოლი კუთხიდან, ანდა, როგორ იფარავენ ერთმანეთს ოპერაციის დროს. თუმცა, ყველაფერი, კაცმა რომ თქვას, მოქმედების აგრესიულობაზეა დამოკიდებული. მტერი უნდა დათრგუნო შენი უეცარი შეტევით, სწრაფად და ზუსტად ესროლო და სიტუაციაზე კონტროლი დაამყარო.
ერთი განსხვავება იყო, რომელიც ძალიან მომეწონა. ეს იყო პოლონელების მანათობელ-აკუსტიკური ყუმბარები. ამ ტიპის ამრიკული ხელყუმბარები იძლევიან შუქის ერთ ამოფრქვევას და გამაყრუებელ ბათქს. პოლონური ხელყუმბარები კი - მთელ სერიას. ჩვენ მათ „შვიდბათქუნებს“ ვეძახდით. ისეთი ხმა აქვთ, თოთქოს ძალიან ახლოს, მსხილკალიბრიანი იარაღიდან გესვრიან. როდესაც პოლონელებთან მისია დასრულდა, ვეცადე, რაც შეიძლება მეტი ასეთი ხელყუმბარა წამომეღო.

********************************************************

GROM-ი მეტად ჰგავს SEAL-ს - ოპერაციის დროს მაგარი პროფესიონალები, მას შემდეგ კი, მაგარი მომლხენები. მათ ყოველთვის ჰქონდათ პოლონური არაყი, განსაკუთრებით უყვარდათ „ზუბროვკა“.
...................არაყი სასიამოვნო დასალევი აღმოჩნდა, თანაც გრადუსიანი. ეს ნამდვილად სერიოზული არგუმენტია იმის სასარგებლოდ რომ რუსებს არაყის არაფერი გაეგებათ და პოლონელები უკეთესს აკეთებენ.

ერაყში მასიური დაზიანების იარაღის არსებობა-არ არსებობის შესახებ საინტერესო რამ და დასავლური დემოკრატიის კვალი:

სხვა ადგილას, ჩვენ ქიმიური ნივთიერებებით სავსე კასრები ვიპოვეთ. ეს ნივთიერებები ქიმიური იარაღის დასამზადებლად გამოიყენებოდა. ყველა ლაპარაკობს, რომ სადამს ერაყში მასობრივი გამოყენების იარაღი არ ჰქონდა და, ალბათ, გამზადებულ ატომურ ბომბს გულისხმობენ და არა მომწამლავ ნივთიერებებს და მის ნახევარფაბრიკატებს, რომელის საწყობებში უზომო რაოდენობით აღმოჩნდა.
შესაძლოა, ამის შესახებ ხმას არ იღებენ, რადგანაც ამ ქიმიური მასალების უმეტესობა საფრანგეთიდან ან გერმანიიდან იყო ჩამოტანილი, იმ ქვეყნებიდან, რომლებიც ჩვენ მოკავშირეებად ითვლებიან.

შენი საქმე რო წინ დაგხვდება:

ჩვენ იშვიათად ვსაუბრობდით სიკვდილსა და ომზე. მაგრამ უცებ ამოხეთქავდა ხოლმე.
ეს ყოველთვის ცუდი არ არის, ერთხელ, კრისის მანქანას ზეთს უცვლიდნენ ავტოსერვისში. იქვე კიდევ რამდენიმე კლიენტი იყო. დახლთან მდგომმა ახალგაზრდამ კრისის გვარი ხმამაღლა წარმოთქვა, კრისი წამოდგა, ანგარიში გადაიხადა და ისევ დაჯდა.
იქ მყოფმა ახალგაზრდა კაცმა შეხედა და ჰკითხა: „თქვენ კრის კაილი ხართ?“
კრისმა მიუგო: „დიახ“.
„ფალუჯაში იყავით?“
„დიახ“.
„ჯანდაბა! თქვენ ის კაცი ხართ, ვინც ჩვენ გადაგვარჩინა!“
იმ ახალგაზრდა კაცის მამაც იქვე იყო. კრისთან მივიდა და დიდხანს ართმევდა ხელს. მამა-შვილი ერთმანეთს არ აცლიდა სიტყვის თქმას: „თქვენ ძალიან მაგარი ხართ, თქვენს ანგარიშზე უფრო მეტი ლიკვიდაციაა, ვიდრე სხვა ნებისმიერის“.
კრისმა დაიმორცხვა და ძალზე თავმდაბლურად უპასუხა: „თქვენ ყველამ კი, მე გადამარჩინეთ“.

ჩეჩნები ამერიკელების წინააღმდეგ:

შევცვივდით სახლში, სადაც შესასვლელშივე დიდი ოთახი იყო. სახლის ბინადრებისთვის ეს სრული მოულოდნელობა აღმოჩნდა. თუმცა მეც არანაკლებ გაოცებული დავრჩი. შევვარდი თუ არა ოთახში, დავინახე ახალგაზრდა მამაკაცების ჯგუფი, რომლებსაც ამერიკული კამუფლირებული ფორმა ეცვათ, სპარსეთის ყურეში რომ გამოიყენებოდა, პირველი ომის დროს, ოპერაციისას „ქარიშხლის უდაბნო“. სრულიად იყვნენ აღჭურვილები, ევროპელებივით გამოიყურებოდნენ, ორ მათგანს კი საერთოდაც, ქერა თმა ჰქონდა, რაც ერაყელებს და არაბებს არ ახასიათებთ.
რა ჯანდაბაა?
რაღაცამ გამიელვა გონებაში და შაშხანას სასხლეტს მოვკარი, ყველანი დავაწვინე.
ეს რომ არ გამეკეთებინა კიდევ ნახევარი წამის განმავლობაში, მე თვითონ აღმოვჩნდებოდი იატაკზე დამხობილი.
როგორც გაირკვა, ჩეჩნები იყვნენ, მუსლიმები, რომლებიც ერაყში ჩავიდნენ დასავლეთის წინააღმდეგ „წმინდა ომში“ მონაწილეობის მისაღებად (ჩვენ მათი პასპორტები სახლის ჩხრეკისას ვიპოვეთ).

როგორ კვდებიან SEAL-სები:

მაიკ მონსური

......... ცხადია მე იქ არ ვიყოფილვარ, ასე რომ, გიყვებით იმას, რაც ოფიციალურად პატაკში წერია. ხელყუმბარა მოხვდა მაიკ მონსურს მკერდში და მის გვერდით დაეცა გემბანზე (ფლოტში ასე ეძახიან იატაკს). იგი უმალ წამოხტა, იყვირა: „ყუმბარა!“ ამხანაგები გააფრთხილა, მაგრამ პრობლემა ის იყო, რომ მხოლოდ მონსურს შეეძლო აფეთქებისას გარიდებოდა, სახურავზე მონსურის გარდა სამი ამერიკელი სნაიპერი და სამი ერაყელი ჯარისკაცი იყო. ყოველგვარი დაფიქრების და ყოყმანის გარეშე, რადგანაც აშკარა და ცხადი საფრთხე არსებობდა, მაიკ მონსურმა ხელყუმბარა სხეულით დაფარა, გაისმა აფეთქება, რომელმაც სასიკვდილოდ დაჭრა.
ოფიცერმა მონსურმა სამაგალითო თავგანწირვა გამოიჩინა. აშშ-ის სამხედრო საზღვაო ფლოტის სამხედროთაგან, ვინც ყუმბარის სიახლოვეს იმყოფებოდნენ, მხოლოდ მას ჰქონდა შესაძლებლობა, გაქცეულიყო და თავი გადაერჩინა. ამის ნაცვლად მან თავი გასწირა. ამ გმირულმა საქციელმა SEAL-ს მისცა საშუალება, მისი ორი წევრის სიცოცხლე გადაერჩინა.

შშ პირების სამოტივაციოდ, არ არსებობს შეზღუდული შესაძლებლობა ფიზიკურად, ეს საზოგადოების თავშია, თუმცა ჩვენთან, საქართველოში ინვალიდებს კი არა, ჯანმრთელებს უჭირთ საზოგადოებაში სრულფასოვნად ინტეგრაცია, უბრალო მიზეზის გამო - საზოგადოება არ არსებობს:

თუ გჭირდებათ გმირი პოსტერისთვის, სადაც ნაჩვენებია ფიზიკური ნაკლის ძლევა, სწორედ რაიანი გამოგადგებათ. მას მერე, რაც მხედველობა დაკარგა, მან კოლეჯში ჩააბარა, წარჩინებით დაასრულა და მშვენიერი სამსახური მიიღო. იგი ავიდა მაუნტ-ჰუდზე, მაუნტ-რეინირზე და კიდევ რამდენიმე მწვერვალზე. სანადიროდ იყო და ირემი მოკლა, მარეკებისა და ეშმაკური დასამიზნებელი საშუალების დახმარებით. დასძლია ტრიატლონის დისტანცია. ერთხელაც, რაიანმა მითხრა, რომ უხარია, თვითონ რომ დაიჭრა, რომელიმე ჩვენგანი კი არა. მართალია, თავიდან განიცდიდა, მაგრამ მერე შეძლო და სრულფასოვან ცხოვრებას დაუბრუნდა, გრძნობდა, რომ შეუძლია მართოს საკუთარი ცხოვრება და იყოს ბედნიერი, მიუხედავად ყველაფრისა, და მართალიცაა.

საკმაოდ დიდ კრიტიკას იმსახურებს რედაქტორის და მთარგმნელის ნამუშევარი, რამოდენიმე გრამატიკული და მეაქნიკური შეცდომის გარდა (ნუ რასაც მე მივაქციე ყურადღება) წიგნი ტექნიკური ტერმინოლოგიის კუთხით საკმაოდ საშინლადაა გადმოქართულებული.

• პროლოგის პირველივე გვერდზე (გვერდი 9) გვხვდება ასეთი რაღაცა - საზღვაო ფეხოსნები. ასეთი ტერმინი არ არსებობს, სწორია საზღვაო ქვეითები. ეს სიტყვა წიგნში საკმაოდ ხშირად გამოიყენება და ყურს ძაან ცუდად ხვდება.

ქვემოთ უბრალოდ მოვიყვან ტერმინებსა და გვერდებს (მარჯვენა სვეტში სწორ ტერმინებს მივუწერ):

• გვ.82 ნაღმსატყორცნი Mk-19 - ყუმბარმტყორცნი Mk-19, ან ავტომატური ყუმბარმტყორცნი Mk-19.
• გვ.82 ანტისატანკო რაკეტების გასაშვები დანადგარი - ტანკსაწინააღმდეგო რაკეტების გამშვები (დანადგარი უკვე საჭირო აღარაა, თუმცა ვისაც როგორ მოსწონს ისე დაწეროს).
• გვ.82 ერთჯერადი ანტისატანკო ყუმბარმტყორცნი LAW - ერთჯერადი ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარმტყორცნი LAW
• გვ.88 რაკეტის დამაბნეველი ინფრაწითელი მოწყობილობები - რაკეტისთვის ინფრაწითელი ხარვეზების დამდგმელი ცრუ სამიზნეები
• გვ.89 ნაღმტყორცნი „კარლ გუსტავი“ - ყუმბარმტყორცნი „კარლ გუსტავი“
• გვ.90 A-18 – F-18 (თუმცაღა ეს ბოლო უფრო მექანიკური შეცდომაა)
• გვ.90 30მმ-იანი,სწრაფმსროლი, 6 ლულიანი ზარბაზანი - 30მმ-იანი, სწრაფმსროლი, 6 ლულიანი ქვემეხი, ან 30მმ-იანი, 6 ლულიანი ავტომატური ქვემეხი.
• გვ.116 MacMillan and Accuracy International - ეს ორი სხვადასხვა ფირმაა და შესაბამისად ინგლისური „and“ ქართულმა „და“ უნდა ჩაანაცვლოს.
• გვ.117 Leica-ს ფირმის შორსმზომი - Leica-ს ფირმის მანძილმზომი.
• გვ.140 ჯავშანძილეტი და სატვირთო ჟილეტი - ჯავშანჟილეტი და განტვირთვის ჟილეტი.
• გვ.250 რაკეტა „კარლ გუსტავი“ ესროლა - „კარლ გუსტავის“ ჭურვი ესროლა
• გვ.252 გვქონდა რაკეტები LAW - გვქონდა ყუმბარმტყორცნი LAW
• გვ.282 37 გასროლა დაუგროვდა ტანკის ზარბაზნიდან - 37 გასროლა დაუგროვდა ტანკის ქვემეხიდან
• გვ.290 ორი 105 მილიმეტრიანი ყუმბარა - ორი 105 მილიმეტრიანი ჭურვი
• გვ.316 ამიტომ „უმვე“ დატვირთეს - „უმვე“ როგოც თვითონ მთარგმნელს აქვს მინიშნებული სქოლიოში, არის High Mobility Multipurpose Wheeled Vehicle, ანუ იგივე HMMWV, რაც საყოველთაოდ ცნობილი ყველგანმავალი „ჰამერია“, ამიტომ აბრევიატურა არ ითარგმნება.