ინტერნეტში საკმაოდ ბლომადაა ინფორმაცია 1991 წელს ერაყში განხორციელებული "უდაბნოს ქარიშხლის" ოპერაციის შესახებ ინფორმაცია, თუმცა ყველგან აზრთა სხვადასხვაობაა – ასეთი გაურკვევლობის თავიდან ასაცილებლად ყოველთვის კარგია ოფიციალური მოხსენებების გამოყენება. ერთერთი ასეთი მოხსენება სწორედ ამ ოპერაციის საჰაერო კომპონენტის ეფექტურობას ეხება.
პირველ რიგში უდაბნოს ქარიშხალი ეს აშშ–ს და მისი მოკავშირეების მიერ ერაყის წინააღმდეგ განხორციელებული 43 დღიანი საჰაერო ოპერაციაა (1991 წლის 17 იანვრიდან 1991 წლის 28 თებერვლამდე. ეს იყო აშშ–ს მიერ განხორციელებული პირველი დიდი საჰაერო ოპერაცია ვიეტნამის ომის შემდეგ, ხოლო ზოგიერთი მაჩვენებლით (აშშ–ს და მოკავშირეების დაბალი მსხვერპლით და მცირე ხანგრძლივობით) ეს ოპერეცია უპრეცენდენტო იყო და წარმოაგდენს აშშ–ს მიერ მე–20 საუკუნეში განხორციელებული საბრძოლო მოქმედებებს შორის ყველაზე წარამტებულს. საჰაერო 43 დღიანი მოქმედების გარდა განხორციელდა ასევე სახმელეთო ოპერაციაც – რომელიც მხოლოდ 100 საათს გაგრძელდა.
საჰაერო კომპანიაში აშშ–ს სამხედრო საჰაერო ძალების შეიარაღებაზე მდგარი თითქმის ყგელა თვითმფრინავი მონაწილეობდა, განხორციელდა მიახლოებით 40 000 ჰაერი–მიწა დავალებაზე გაფრენა და 50 000 დამხმარე გაფრენა (დაზვერვა, საწვავით გამართვა, ხარვზების დადგმა და ასე შემდეგ). მიახლოებით 1600 ამერიკული საბრძოლო თვითმფრინავი ღებულობდა მონაწილეობას ამ ოპერაციაში. ისტორიული საზომით ფრენების ინტენსივობა საკმაოდ მაღალი იყო – დღეში ამერიკული თვითმფრინავები ერაყის თავზე მეორე მსოფლიო ომის დროს ამერიკული ავიაციის მიერ გერმანელების და იაპონლების თავზე ჩამოყრილი ბომბების დღირური რაოდენობის 85% ყრიდნენ.
Number and Percent of Inventory of U.S. Air-to-Ground Aircraft Deployed to Desert Storm
უდაბნოს ქარიშხალმა საკმაოდ დიდი ინფორმაცია მისცა ამერიკელებს თავისი თვითმფრინავებისა და საჰაერო შეიარაღების რეალურ საბრძოლო ვითარებაში შესაფასებლადა. რომ განხორციელებულიყო ცალკეული სისტემების, განსაკუთრებით სტელს F-117–ის, ეფექტურობის და ასევე სისტემის ფასი–ეფექტურობის ობიექტური შეფასება ამერიკელებმა შეიმუშავეს ეფექტურობის განმსაზღვრელი ირიბი მაჩვენებელი – ანგარიშდება სრულიად წარმატებული (fully successful – FS) და არასრულად წარმატებული (not fully successful – NFS) ოპერაციების თანაფარდობა.
ამ მონაცემების შედარებისას აღმოვაჩენთ რომ ეფექტურობა თამაშობს თვითმფრინავისა და შეიარაღების ტიპის მიხედვით. მაგალითად F-111F–ს ყველაზე მაღალი კოოფიციენტი აქვს წარმატებული–ნაკლებად წარმატებული მისიების შეფარდებისას (3,2:1). მომდევნო ადგილზე F-117 და F-16 იმყოფებიან – 1,4:1 და 1,5:1 შესაბამისად, შემდეგ ადგილებს F-15E და A-6E ინაწილებენ – შესაბამისად 1,0:1 და 1,1:1 კოოფიციენტით. მხოლოდ B-52 და F/A-18 აქვს უფრო ნაკლები წარმატებული ოპერაციები ვიდრე წარუმატებელი – 0,7:1 და 0,8:1 შესაბამისად. A-10–ის შესახებ მონაცემების არ არსებობის გამო კოოფიციენტის დაანგარიშება ვერ მოხერხდა.
ამ ციფრების გარდა ხდებოდა ასევე სხვა ციფრების სტატისტიკური დამუშავებაც. მაგალითად ეფექტურობის კოოფიციენტი F-111F–ს ყველაზე მაღალი აქვს, მაგრამ ყველაზე მეტი წარმატებული ოპერაცია F-117–მა შეასრულა – 122 FS და 87 NFS. მომდევნო ორ ადგილზე ამ ციფრების მიხედვით F-16 (67 FS და 45 NFS) და F-111F (41 და13 NFS) იყო.
მთალიანი მოხსენების წაკითხვა შემდეგ ბმულზეა შესაძლებელი:
No comments:
Post a Comment